Szczepienia. Przed czym mogą ochronić szczepienia?

2014-09-18 15:13

Szczepionki zawierają antygeny lub części antygenów, które nie są wystarczająco silne, aby wywołać chorobę, ale stymulują nasz układ odpornościowy do immunizacji przeciwko danej chorobie – organizm uodparnia się na zakażenie konkretnym (jednym lub kilkoma) drobnoustrojem chorobotwórczym.

Szczepienia. Przed czym mogą ochronić szczepienia?
Autor: thinkstockphotos.com

Spis treści

  1. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw odrze
  2. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw krztuścowi
  3. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw WZW B
  4. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw tężcowi
  5. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw ospie wietrznej
  6. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw rotawirusom
  7. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV
  8. Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw grypie
Materiały prasowe

Szczepienia chronią nie tylko poszczególnych zaszczepionych. Jeżeli są prowadzone masowo, mają też wpływ na odporność populacyjną. Dzięki upowszechnieniu szczepień ograniczono występowanie wielu groźnych chorób na całym świecie, wyeliminowano ospę prawdziwą. Szczepionki chronią też przed groźnymi, nierzadko śmiertelnymi powikłaniami danych chorób.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw odrze

Odra jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób wirusowych. Zwykle przebiega dość łagodnie, ale nie zawsze. Najcięższe powikłania, występujące najczęściej u dzieci poniżej 5. roku życia i dorosłych powyżej 20.r.ż, to ślepota, zapalenie mózgu, ostra biegunka, zapalenie uszu i ostre zapalenie układu oddechowego, w tym zapalenie płuc, które jest najczęstszą przyczyną śmierci w wyniku zakażenia wirusem odry.  Zapalenie mózgu występuję w 1 na 1000 przypadków, zapalenie ucha środkowego w 5-15 proc. przypadków, a zapalenie płuc w 5-10 proc.  Rzadkim, śmiertelnym powikłaniem odry jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), którego objawy ujawniają się po kilku – kilkunastu latach od zachorowania na odrę.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw krztuścowi

Krztusiec jest ostrą chorobą bakteryjną dróg oddechowych, na którą chorują nie tylko dzieci. U dzieci poniżej 6. miesiąca życia głównym objawem zakażenia bakterią krztuśca może być  bezdech, sinica, a nawet utrata przytomności z powodu braku tlenu. Bez podjęcia skutecznego leczenia może dojść do trwałych powikłań, a nawet do zgonu. U chorych dzieci mogą również wystąpić  inne powikłania, np.: ropne zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, trwałe uszkodzenie mózgu, związane z niedotlenieniem i działaniem toksyny krzuścowej,  utrata wagi ciała. Szczepienia  przeciwko krztuścowi należą do szczepień obowiązkowych dla dzieci, jednak   ani pełen schemat szczepienia, ani przechorowanie  nie zabezpiecza na całe życie. Odporność wygasa po 6-12 latach. Dlatego zaleca się podawanie dawek przypominających 14 lub 19 - latkom oraz wszystkim dorosłym, zwykle co 10 lat.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw WZW B

U dzieci WZW B przebiega zwykle bezobjawowo z tendencją do przechodzenia w postać przewlekłą, odwrotnie niż u osób w podeszłym wieku, wśród których wskaźnik umieralności z powodu ostrej postaci może sięgać 2 proc. Przewlekłe zapalenie wątroby (dotyczące>30 proc. dzieci i <5 proc. dorosłych) niesie ze sobą  wysokie ryzyko marskości wątroby (25 proc.) lub raka (5 proc.). Ponadto chorzy na WZW B stanowią rezerwuar wirusa. Nosicielstwo wirusa zwykle utrzymuje się przez całe życie. Szacuje się, iż na świecie jest ponad 300 mln nosicieli wirusa.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw tężcowi

Najwięcej przypadków tężca u ludzi występuje na skutek skażenia rany glebą lub kurzem. Na skutek działania toksyn produkowanych przez bakterie w ranie pojawiają się objawy niespecyficzne (gorączka, osłabienie) oraz zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni. Potem nasilają się uogólnione skurcze mięśni, często doprowadzające do zgonu z powodu niedotlenienia, jak również  uszkodzenia serca lub płuc toksyną tężcową. Charakterystycznym objawem tężca jest szczękościsk. Choroba może mieć przebieg lekki bądź też ciężki, charakteryzujący się wystąpieniem uogólnionych prężeń, zaburzeń połykania, duszności, obfitymi potami, bezdechem, sinicą i utratą przytomności. Śmiertelność w przypadku tej choroby jest wysoka, może dochodzić nawet do 50 proc. i zależy od nasilenia i rodzajów objawów klinicznych, wieku chorego i czasu oraz rodzaju wdrożonej opieki medycznej.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw ospie wietrznej

Ospa wietrzna nie zawsze przebiega łagodnie. Może przebiegać z powikłaniami, które dotykają zarówno dzieci (powikłania nie tylko występują u dzieci z osłabioną odpornością, ale w dużej mierze dotyczą dzieci zdrowych), jak i osoby starsze (szczególnie groźne mogą być dla kobiet w ciąży i płodu). Do najczęstszych powikłań ospy wietrznej zalicza się: nadkażenia bakteryjne skóry, powikłania neurologiczne (zapalenie móżdżku, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, drgawki niezwiązane z gorączką), zapalenie płuc i odwodnienie. Na skutek uaktywnienia się wirusów, które pozostają po przechorowaniu w zwojach nerwowych, po wielu latach mogą pojawić się objawy półpaśca. Przed zachorowaniem na ospę wietrzną chroni szczepienie, które można podać dzieciom i dorosłym, także po kontakcie z wirusem (profilaktyka poekspozycyjna) do 72 godzin po kontakcie z chorym. Obecnie zalecany jest dwudawkowy schemat szczepienia z optymalnym odstępem 6 tygodni pomiędzy dawkami.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw rotawirusom

Rotawirusy są odpowiedzialne za około 50 proc. ostrych biegunek u dzieci poniżej 5. r.ż  Główne objawy to wodnista biegunka z obecnością śluzu, wysoka  gorączka,  silne wymioty  mogące doprowadzić bardzo szybko do odwodnienia organizmu. Szczególnie niebezpieczne są biegunki u niemowląt i małych dzieci,  powodujące szybko utratę płynów i elektrolitów w organizmie, odwodnienie, a w efekcie prowadzące do zaburzeń metabolicznych i konieczności hospitalizacji. Szacunkowo  rocznie ok. 21,5 tys. dzieci <5. r.ż. jest hospitalizowanych w Polsce z powodu zakażeń rotawirusowych. Eksperci szacują, że z powodu biegunki wywołanej rotawirusami lekarze na całym świecie udzielają rocznie ok. 15 mln porad, a prawie  527 tysięcy chorych umiera. Jedynym skutecznym zabezpieczeniem się przed zachorowaniem na rotawirusową biegunkę są szczepienia.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV

Narażonych na zakażenie Human Papillomavirus, wirusem brodawczaka ludzkiego jest,  przynajmniej raz w życiu - wg danych WHO - aż 50-80 proc. populacji, w tym prawie 40 proc. kobiet poniżej 25 lat. Niektóre typy tego wirusa wykazują działanie rakotwórcze. Odpowiedzialny jest m.in. za powstawanie raka szyjki macicy (zakażenie jest warunkiem niezbędnym do powstania tego  nowotworu). W przeciwieństwie do wielu innych wirusów namnaża się miejscowo, w komórkach nabłonka i skóry. Najczęściej do zakażenia dochodzi drogą płciową, lecz możliwe jest też jego przenoszenie podczas bezpośredniego kontaktu skóra-skóra.

Ochrona, jaką daje szczepienie przeciw grypie

Grypa jest niezwykle zakaźną chorobą wirusową. Wirus szerzy się drogą kropelkową, powodując cykliczne epidemie i pandemie. Wszystkie grupy wiekowe są podatne na zachorowania na grypę sezonową, jednak najwięcej hospitalizacji z powodu grypy notuje się u dzieci i osób w wieku podeszłym. Pobyty w szpitalu powodowane są ciężkim przebiegiem i powikłaniami.Możliwe powikłania pogrypowe:

  • wirusowe zapalenie płuc (wysoka śmiertelność)
  • wtórne, bakteryjne zapalenie płuc (wywołane przez najczęściej: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae i β-hemolityczne streptokoki grupy A)
  • zaostrzenie istniejących chorób serca i układu oddechowego
  • wstrząs toksyczny (S. aureus)
  • zespół Reye’a u leczonych aspiryną
  • pogrypowe zapalenie mózgu
  • Uszkodzenie mięśnia sercowego
  • zapalenie mięśni
  • ostre zapalenie krtani
  • ZUŚ
  • zapalenie oskrzeli
  • drgawki gorączkowe (głównie u dzieci)
  • uszkodzenie nerek
  • zgon (głównie w starszej grupie wiekowej)

Skład szczepionki jest co roku weryfikowany przez WHO na podstawie obserwacji typów i podtypów wirusa grypy w wielu rejonach świata i przygotowywany tak, aby mogła być skuteczna przeciw dominującemu aktualnie szczepowi wirusa.