Gruźlica moczowo-płciowa czyli urogenitalna

Gruźlica układu moczowo-płciowego (gruźlica urogenitalna) należy do chorób rzadko występujących, a jej objawy są mało charakterystyczne: stany podgorączkowe lub gorączka, ogólne osłabienie. Dopiero z czasem mogą pojawiać się dolegliwości ze strony układu moczowego, chociażby częste i bolesne oddawanie moczu, krwiomocz czy ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. Chorują przede wszystkim osoby po 45 r.ż., a przypadki zachorowania u dzieci należą do kazuistyki.

Spis treści

1. Gruźlica urogenitalna: objawy
2. Gruźlica powraca! Czy grozi nam epidemia? [WIDEO]
3. Rozpoznanie gruźlicy urogenitalnej
4. Leczenie gruźlicy moczowo-płciowej

Gruźlica układu moczowo-płciowego (gruźlica urogenitalna) jest reaktywacją pierwotnego ogniska gruźlicy, które lokalizuje się w płucach. Zazwyczaj objawy urogenitalne pojawiają się po 20 latach od zakażenia. Narządy, które zwykle są zajęte przez prątki gruźlicy to: nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa i narządy płciowej. W tym ostatnim przypadku możliwe jest bezpośrednie zarażenie od nosiciela poprzez kontakt płciowy, ale w większości sytuacji gruźlica ma charakter wtórnej infekcji.

Rozwój gruźlicy polega na transmisji patogenu (w tym przypadku są to prątki gruźlicy) z ogniska pierwotnego, którym są płuca do wtórnej lokalizacji, którą są nerki. Drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych dochodzi do przemieszczania się prątków z warstwy korowej do rdzenia nerki. Następnie dochodzi do martwicy i rozpadu ogniska, co powoduje wysiew bakterii do innych struktur układu moczowo-płciowego.

Gruźlica urogenitalna: objawy

Objawy świadczące o tym, że bakterie przedostały się do układu moczowo-płciowego są mało charakterystyczne, co utrudnia postawienie rozpoznania i wdrożenie postępowania farmakologicznego. Choroba przebiega skrycie, a pierwsze oznaki zakażenia mogą pojawić się nawet po 20 latach od pierwotnej infekcji. Najczęściej pacjenci zgłaszają:

• ogólne osłabienie bez uchwytnej przyczyny
• wzmożoną potliwość, szczególnie w porze nocnej
• stany podgorączkowe i gorączka

Po pewnym czasie pojawiają się nowe symptomy, zależne od zajętego narządu. Mogą to być:

• dyskomfort w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, w rzucie nerek
• objawy dyzuryczne, czyli takie, które towarzyszą oddawaniu moczu
• zaburzenia mikcji, częste oddawanie moczu lub wręcz przeciwnie bardzo rzadkie
• w przypadku zajęcia męskich narządów płciowych, np. najądrzy pacjenci skarżą się nie tylko na objawy miejscowe, pod postacią bólu, ale także na przewlekłe zmiany zapalne pod postacią zgrubień oraz blizn
• u kobiet zajęcie narządu rodnego manifestuje się zaburzeniami miesiączkowania (rzadkie i skąpe miesiączki), zrostami zlokalizowanymi wewnątrz macicy oraz pierwotną niepłodnością

Gruźlica powraca! Czy grozi nam epidemia? [WIDEO]

Rozpoznanie gruźlicy urogenitalnej

Rozpoznanie gruźlicy wymaga wykonania przede wszystkim diagnostyki bakteriologicznej mającej na celu stwierdzenie obecności prątków gruźlicy. W badaniach laboratoryjnych pojawia się ropomocz, czasami krwiomocz. Gruźlica płuc w wywiadzie, HIV lub inne stany upośledzające odporność powinny nasuwać podejrzenie choroby. Istotnym elementem diagnostycznym jest pobranie zmienionej tkanki ocena preparatu w badaniu mikroskopowym. Bardzo ważne, aby nie pobierać wycinków z miejsc, które mogą być objęte neoplazją, czyli procesem nowotworzenia. Dobrym przykładem są chociażby ujścia moczowodów. Prątków gruźlicy należy ponadto poszukiwać w moczu. Posiew wykonuje się 3-6 razy przez kolejne dni, z porannej porcji moczu.

Kiedy podstawowy panel badań okazuje się niewystarczający, wykonuje się badania z zakresu diagnostyki obrazowej: urografię, cystoskopię, a w niektórych przypadkach tomografię komputerową. Z kolei ultrasonografia doskonale sprawdza się jako narzędzie do monitorowania dynamiki zmian podczas farmakoterapii.

Leczenie gruźlicy moczowo-płciowej

Leczenie gruźlicy moczowo-płciowej zasadniczo nie odbiega od schematu praktykowanego w przypadku klasycznej gruźlicy płuc. Efekty terapeutyczne są bardzo dobre. Przyczyną jest m.in. dobre ukrwienie nerek, co poprawia przenikalność leków do miąższu nerkowego. Terapia gruźlicy trwa zwykle od około 6-12 m-cy. Niestety leki stosowane w ramach terapii przeciwprątkowej z jednej strony bardzo skutecznie niszczą niewielkie ogniska gruźlicy, ale z drugiej strony mają szereg działań niepożądanych, w tym wiele z nich dotyczy nerek. Mogą powodować zwłóknienie tkanki nerkowej w dalszym etapie nawet niewydolność nerek. Pierwszym sygnałem alarmowym jest zastój moczu. Poza farmakoterapią nadal stosuje się leczenie chirurgiczne m.in. zabiegi ablacyjne praktykowane chociażby w przypadku ropni. Kwestią sporną cały czas pozostaje usuwanie nieczynnej nerki w sytuacji stwierdzenia jedynie ograniczonych ognisk gruźlicy.