Marchew - właściwości odżywcze. Jakie witaminy ma marchew?
Marchew to warzywo, o którego właściwościach leczniczych i wartościach odżywczych decydują witaminy, minerały i przeciwutleniacze. Wśród tych ostatnich jednym z ważniejszych jest beta-karoten, który nie tylko wzmaga opaleniznę, lecz także zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, wzmacnia odporność i może ochronić przed rozwojem nowotworów. Sprawdź, jakie jeszcze działanie ma marchew.
Spis treści
- Marchew skarbnicą beta-karotenu
- Marchew na opalanie i nie tylko
- Marchew - właściwości antynowotworowe
- Marchew na miażdżycę
- Marchew w zaburzeniach trawienia u niemowląt
- Marchew w diecie cukrzyka. Tak, ale tylko surowa
- Marchew zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 1?
- Marchew przy awitaminozie, niedożywieniu i niedokrwistości
- Marchew na owsiki i inne pasożyty
- Marchew dla osób starszych
Marchew to warzywo, którego właściwości i wartości odżywcze doceniano już w starożytnych Chinach. Jednak wówczas najbardziej znana była odmiana w kolorze białym. Marchewkę pomarańczową wyhodowali Holendrzy dopiero w XVII wieku. To właśnie ona do dziś cieszy się największą popularnością, mimo że na rynku dostępne są także żółte, czerwone, a nawet ciemnofioletowe i czarne okazy. Pomarańczowa odmiana marchewki jest lubiana przede wszystkim przez miłośników słonecznych kąpieli, który wierzą, że regularne sięganie po to kolorowe warzywo pozwala przedłużyć opaleniznę. Jednak marchewkę powinny docenić także osoby, które mają problemy m.in. sercowe, ze wzrokiem i skórą.
Marchew skarbnicą beta-karotenu
Marchew jest bogatym źródłem karotenoidów - związków, które są jednocześnie barwnikami odpowiadającymi za pomarańczowy kolor marchewki i przeciwutleniaczami. W marchewce można znaleźć wszystkie rodzaje karotenoidów - alfa-karoten (0,53-4,96 mg/100 g), luteinę i zeaksantynę (0,30-0,51 mg/100 g) oraz nieznaczne ilości likopenu (0,015 mg/100 g). Jednak najwięcej zawiera beta-karotenu (6,15-9,02 mg/100 g) - prowitaminy A, z której w organizmie człowieka powstaje witamina A. Warto wiedzieć, że marchew jest jednym z bogatszych źródeł beta-karotenu. Można go znaleźć (choć już nie w takich ilościach) w szpinaku (3,25-5,60 mg/100 g) i jarmużu (2,84-43,80 mg/100 g) - w których beta-karoten jest maskowany przez chlorofil - a także w dyni (2,974 mg/100 g) i papryce czerwonej (2,38-3,25 mg/100 g).
Marchew na opalanie i nie tylko
Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, wzmacnia odporność, a także wspomaga leczenie trądziku i opóźnia pojawianie się zmarszczek. Jednak najbardziej jest znany z tego, że przyśpiesza opalanie i przedłuża efekty kąpieli słonecznych. Powszechnie uważa się, że codziennie należy pić 2 szklanki soku z marchwi, by cieszyć się skórą muśniętą słońcem. Nie należy jednak przesadzać z jego ilością, gdyż wówczas nie osiągnie się pięknej opalenizny, lecz skóra z czasem zyska marchewkowy kolor (tzw. karotenoza lub karotenemia). Poza tym nadmierne spożycie beta-karotenu oznacza, że w organizmie dochodzi do nadmiernej produkcji witaminy A, co nie jest korzystne dla zdrowia. Witamina A w zbyt dużych ilościach jest toksyczna i może doprowadzić do powiększenia wątroby, nadmiernej pobudliwości, chorób skóry oraz zaburzeń ze strony wzroku.
Wartości odżywcze marchwi (w 100 g)Wartość energetyczna - 41 kcalBiałko ogółem - 0.93 gTłuszcz - 0.24 gWęglowodany - 9.58 g (w tym cukry proste 4.74)Błonnik - 2.8 gWitaminyWitamina C – 5.9 mgTiamina – 0.066 mgRyboflawina – 0.058 mgNiacyna - 0.983 mgWitamina B6 - 0.138 mgKwas foliowy - 19 µgWitamina E – 0.66 mgWitamina K - 13.2 µgMinerałyWapń – 33 mgŻelazo - 0.30 mg Magnez - 12 mgFosfor - 35 mg Potas - 320 mgSód – 69 mg Cynk - 0.24 mgŹródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference
Marchew - właściwości antynowotworowe
Beta-karoten jest przeciwutleniaczem, co oznacza, że może zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych. Dowiedziono, że może obniżyć występowanie takich nowotworów, jak: rak jamy ustnej, krtani, przełyku i pęcherza moczowego.
Naukowcy z University of York przekonują, że marchewka może zmniejszyć prawdopodobieństwo także raka prostaty. Wszystko dzięki zawartości innego związku o działaniu antynowotworowym - kwasowi retinowemu, który jest metabolitem witaminy A.
Inną substancją zawartą w marchewce, która może ochronić przed rozwojem raka, jest falkarinol - do takiego wniosku doszli naukowcy z Uniwersytetu w Newcastle. Jak wynika z ich badań, falkarinol redukuje ryzyko rozwoju raka nawet o 33 proc. Warto wiedzieć, że falkarinol można znaleźć także w selerze, pietruszce i innych warzywach.
Gotuj marchewkę w całości!
Gdy brytyjscy naukowcy zbadali zawartość falkarinolu w marchewce, która była pokrojona przed gotowaniem, okazało się, że zawiera ona o 25 proc. mniej tego korzystnego składnika niż marchewka gotowana w całości. Gdy pokroimy marchewkę, powierzchnia narażona na działanie wysokiej temperatury zwiększa się i podczas gotowania warzywo traci więcej składników odżywczych. Jeśli ugotujemy ją w całości, zamkniemy w środku nie tylko składniki odżywcze, ale też smak - przekonuje dr Kirsten Brandt z Uniwersytetu w Newcastle.
Marchew na miażdżycę
Zawarte w marchwi pektyny obniżają poziom cholesterolu we krwi i przeciwdziałają miażdżycy. W związku z tym współczesna fitoterapia poleca stosować pomocniczo marchew w początkach miażdżycy. Z kolei wyciągi z owoców marchwi podaje się doustnie w lekkich, przewlekłych stanach choroby wieńcowej. Natomiast w przypadkach ciężkich wyłącznie jako lek pomocniczy i wspomagający. Owoce marchwi, zawierające zespół flawonoidów, działają przeciwskurczowo na naczynia wieńcowe serca 2,5 razy silniej od teobrominy (substancji stosowanej w leczeniu choroby wieńcowej) i zwiększają przepływ krwi do mięśnia sercowego.
Marchew w zaburzeniach trawienia u niemowląt
Świeże korzenie marchwi oraz powstający z nich sok zawierają specyficzne związki siarkowe, nazywane czynnikami bifidus. Pobudzają one rozwój bakterii Bifidobacterium bifidum (syn. Lactobacillus bifidus) i zwalczają zaburzenia trawienia u dzieci. Z tego powodu w medycynie naturalnej miazgę ze świeżych korzeni lub wyciśnięty sok z marchwi podaje się w zaburzeniach trawiennych niemowlętom, zwłaszcza gdy nie są one karmione mlekiem matki. Sok z marchwi - jako środek witaminowy i poprawiający trawienie - zaleca się podawać niemowlętom doustnie w ilości 20-40 g dziennie (jednak musi on zostać podzielony na 2 lub 3 porcje). Małym dzieciom można podawać 40-60 g soku dziennie, rozdzielonego na 2 lub 3 porcje.
Dzieciom podawaj tylko marchew z upraw bez nawozów!
W przypadku podawania wyciągów z marchwi niemowlętom i małym dzieciom, a nawet dorosłym, ważne jest, aby marchew pochodziła z ogrodów działkowych, przydomowych lub z upraw, w których nie stosowano nawozów mineralnych, zwłaszcza azotowych, ponieważ marchew hodowana na tych nawozach może spowodować objawy nietolerancji, a nawet niebezpieczne zatrucia.
Autor: Time S.A
Zbilansowane dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!
Marchew w diecie cukrzyka. Tak, ale tylko surowa
Surowa marchewka ma niski indeks glikemiczny (IG = 30), jednak im bardziej jest rozgotowana, tym bardziej wzrasta jego wartość. IG gotowanej marchewka może wynosić nawet 90. Dlatego osoby z cukrzycą typu 2 mogą spożywać marchewkę tylko niepoddaną obróbce termicznej.
Marchew zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 1?
W rozwoju cukrzycy typu 1 ważną rolę odgrywają czynniki genetyczne i autoimmunologiczne. Naukowcy z Finlandii przekonują, że zaliczyć do nich należy także sposób odżywiania się. Ich zdaniem wczesne (przed 4. miesiącem życia) wprowadzanie marchewki, ziemniaków (lub innych warzyw okopowych) do diety dzieci z genetycznymi predyspozycjami do cukrzycy typu I może się przyczynić do rozwoju tej choroby. Badania prowadzono na grupie ponad 6 tys. takich dzieci, a ich stan zdrowia monitorowano od urodzenia. Matki zapisywały kiedy i jakie produkty wprowadzały do diety swoich pociech, a naukowcy co kilka miesięcy pobierali próbki krwi do maluchów do badania pod kątem obecności przeciwciał przeciwko wysepkom trzustki. U 265 dzieci stwierdzono obecność przynajmniej dwóch rodzajów tych przeciwciał albo pełnoobjawową cukrzycę typu 1. Analiza wykazała, że wprowadzenie do diety dziecka przed 4. miesiącem życia warzyw okopowych zwiększało o ponad 70 proc. ryzyko rozwoju procesu autoagresywnego wobec trzustki lub rozwoju cukrzycy typu 1. Związek ten był niezależny od innych produktów żywnościowych.
Marchew biała, żółta, czerwona, fioletowa, czarna
Na rynku dostępne są także odmiany marchewki w kolorze białym, żółtym, czerwonym, filetowym i czarnym. Te dwie ostatnie odmiany zawierają antocyjany - barwniki roślinne i jednocześnie związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Ich wysoka zawartość w tych odmianach marchwi wpływa korzystnie na właściwości prozdrowotne tego warzywa. Wyjątkowa jest także marchew czerwona, która swoją barwę zawdzięcza zawartości likopenu (związek ten odpowiada również za kolor pomidorów). Z kolei odmiana żółta zawiera beta-karoten, choć nie w tak dużej ilości jak odmiana pomarańczowa. Natomiast biała marchew, której właściwości tak doceniano w starożytnych Chinach, zawiera wszystkie składniki odżywcze obecne w tradycyjnej marchwi oprócz beta-karotenu.
Marchew przy awitaminozie, niedożywieniu i niedokrwistości
Marchew zawiera nie tylko beta-karoten, lecz także inne witaminy i pierwiastki mineralne, dzięki czemu jest stosowana w awitaminozie A, czyli niedoborze witaminy A. Stan ten objawia się bardzo przesuszoną skórą na łokciach i kolanach, a także na ramionach i udach (suchość nie ustępuje po posmarowaniu kremem czy balsamem), niedowidzeniem o zmierzchu i w nocy oraz suchością gałki ocznej.
Poza tym marchew można podawać małym dzieciom i młodzieży w przypadkach niedożywienia, niedokrwistości i stanów zapalnych skóry.
Marchew na owsiki i inne pasożyty
W medycynie naturalnej znane jest też działanie przeciwrobacze marchwi, dlatego miazga z tego warzywa jest stosowana pomocniczo przeciwko owsikom i gliście ludzkiej.
CZYTAJ TEŻ>>PESTKI Z DYNI na robaki: domowy sposób na odrobaczanie dzieci i dorosłych
Marchew dla osób starszych
Osobom w wieku podeszłym marchew podaje się jako środek dietetyczny, usprawniający perystaltykę jelit i zwiększający odporność.
Marchew - zastosowanie w kuchni
Marchewka jest nie tylko sprawdzonym składnikiem zup, surówek i sałatek. Na bazie marchewki można przygotować także desery. W Szwajcarii bardzo popularny jest tort marchewkowy.
WYPRÓBUJ PRZEPIS NA>>Ciasto marchewkowe z olejem lnianym
Z kolei w Stanach Zjednoczonych wypieka się placek marchewkowy, który swoim smakiem przypomina coś pomiędzy piernikiem a ciastem orzechowym. W Portugalii narodowym produktem jest dżem marchewkowy, przez który marchewka jest uważana za owoc.
WYPRÓBUJ PRZEPIS NA>>Chanukowe placuszki marchewkowo-cebulowe
Bibliografia:
1. Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 19872. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, "Postępy Fitoterapii" 2011, nr 23. Marchewka gotowana w całości jest zdrowsza, Centrum Prasowe PAP, [dostęp 3 listopada 2015]. Dostępny w Internecie: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,362776,marchewka-gotowana-w-calosci-jest-zdrowsza.html4. Ziemniaki i marchew mogą się przyczyniać się do cukrzycy typu 1, Centrum Prasowe PAP, [dostęp 3 listopada 2015]. Dostępny w Internecie: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,376028,ziemniaki-i-marchew-moga-sie-przyczyniac-sie-do-cukrzycy-typu-1.html
