GGTP: co to jest? GGTP badanie: normy i interpretacja wyników

GGTP tzw. gamma-glutamylotranspeptydaza to jeden z enzymów, których poziom wykorzystuje się w diagnostyce chorób wątroby. Jakie funkcje GGTP pełni w organizmie? Kiedy należy wykonać badanie GGTP i o czym świadczy podwyższony poziom GGTP? Sprawdź!

Spis treści

1. Czym jest GGTP?
2. GGTP i jego funkcje
3. Co to za badanie GGTP? Jakie są wskazania?
4. Jak przygotować się do badania GGTP? 
5. Jak przebiega badanie GGTP?
6. Normy GGTP. Jak interpretować wyniki? 
7. Co oznacza podwyższone GGTP?

Czym jest GGTP?

GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) jest enzymem, który występuje na błonach komórkowych komórek wielu narządów wewnętrznych w organizmie człowieka. W głównej jednak mierze za produkcję GGTP odpowiada wątroba. Dlatego też oznaczanie aktywności GGTP stosowane jest do diagnostyki schorzeń wątroby i dróg żółciowych.

Oznaczanie aktywności GGTP w surowicy krwi żylnej stanowi, obok enzymów AspAt (aminotransferaza asparaginianowa), AlAT (aminotransferaza alaninowa), ALP (fosfataza zasadowa) i stężenia bilirubiny całkowitej, główne narzędzie do diagnostyki patologii wątroby używane przez lekarzy.

GGTP i jego funkcje

Enzym GGTP należy do grupy enzymów odpowiedzialnych za niszczenie wiązania peptydowego w długich łańcuchach aminokwasowych (czyli peptydach, białkach) i ich rozkład na mniejsze części (jak sama nazwa wskazuje jest peptydazą).

Obecność GGTP stwierdza się na błonach komórkowych wielu narządów wewnętrznych organizmu człowieka, m.in. w:

• jelitach,
• nerkach,
• trzustce,
• gruczole krokowym,
• ośrodkowym układzie nerwowym.

To jednak wątroba, a dokładniej komórki wątroby, czyli hepatocyty, w głównej mierze odpowiadają za wytwarzanie i wydzielanie enzymu do krwioobiegu.

Co to za badanie GGTP? Jakie są wskazania?

Oznaczanie aktywności GGTP w surowicy krwi obwodowej stanowi razem z oznaczaniem aktywności aminotransferaz AspAT i AlAT oraz fosfatazy zasadowej i stężenia całkowitej bilirubiny podstawowe badanie określające funkcjonowanie wątroby.

Należy zlecić wszystkie te badania jednocześnie, ponieważ jednorazowe oznaczenie jedynie wartości GGTP nie jest wystarczająco czułe i specyficzne i nie pozwala lekarzowi na ustalenie rozpoznania.

Panel badań wątrobowych, w tym GGTP, wykonywany jest u pacjentów, u których lekarz podejrzewa:

• choroby miąższu wątroby,
• uzależnienie od alkoholu a co za tym idzie alkoholową chorobę wątroby,
• nowotwory,
• zastój żółci, czyli cholestazę, wywołaną najczęściej przez kamicę przewodów żółciowych.

Do głównych objawów zgłaszanych przez pacjentów cierpiących na schorzenia wątroby i dróg żółciowych należą między innymi:

• bóle zlokalizowane w prawej okolicy podżebrowej, pojawiające się głównie po spożyciu bogatego w tłuszcze posiłku,
• żółtawe zabarwienie twardówek oczu (biała część otaczająca tęczówkę), skóry i błon śluzowych
• powiększenie obwodu brzucha,
• uogólniony świąd skóry,
• oddawanie moczu o ciemnym zabarwieniu i odbarwionych, jasnych stolców,
• spadek masy ciała mimo braku wprowadzenia diety odchudzającej,
• spadek apetytu
• obniżenie odporności
• nadmierna męczliwość

Przeczytaj także: Badania wątroby. Jakie badania przeprowadza się w chorobach wątroby?

Jak przygotować się do badania GGTP? 

Badanie aktywności GGTP podobnie jak innych prób wątrobowych (AspAt, AlAT, ALP), powinno być wykonywane w godzinach porannych, na czczo, po minimum 10- lub 12-godzinnej przerwie od ostatniego posiłku.

Do uzyskania wiarygodnego wyniku należy powstrzymać się od spożywania alkoholu i obfitych w tłuszcze potraw w dniu poprzedzającym badanie.

Jak przebiega badanie GGTP?

Aktywność GGTP oznacza się w surowicy krwi. Po zdezynfekowaniu skóry w okolicy dołu łokciowego sterylną, jednorazową igłą pobiera się krew żylną z żyły łokciowej. Po wyjęciu igły miejsce wkłucia należy uciskać sterylnym gazikiem przez minimum 10 minut i nie podnosić kończyny górnej do góry, co zapobiegnie powstaniu nieestetycznego siniaka.

Badanie aktywności GGTP można wykonać bezpłatnie w laboratorium medycznym po przedstawieniu skierowania od lekarza, bądź odpłatnie. Koszt badania zleconego prywatnie oscyluje w granicach około 9 złotych.

Wyniki badania GGTP powinny być gotowe do odbioru najpóźniej następnego dnia roboczego.

Warto zaznaczyć, że nawet oznaczenia wykonywane bez zlecenia lekarza, które przekraczają górną granicę normy aktywności GGTP w surowicy krwi obwodowej, powinny być mu przedstawione. Lekarz po zapoznaniu się ze stanem klinicznym pacjenta zdecyduje, czy dalsza diagnostyka jest konieczna.

Przeczytaj także: KREW: skład i funkcje

Normy GGTP. Jak interpretować wyniki? 

Każde laboratorium medyczne ustala własne zakresy norm aktywności GGTP, które mogą się nieznacznie różnić między placówkami. Z tego powodu, aby dobrze kontrolować poziom enzymu w surowicy krwi i móc porównywać między sobą wyniki oznaczeń, badania należy wykonywać w tym samym laboratorium.

Uznaje się, że prawidłowe wartości GGTP u kobiet wynoszą poniżej 35 IU/l, a u mężczyzn poniżej 40 IU/l.

Podwyższone GGTP stwierdzane jest u osób, które cierpią na:

• schorzenia wątroby, do których zalicza się choroby miąższu wątroby, stłuszczenie wątroby, wirusowe zapalenia wątroby, toksyczne, uszkodzenie narządu wywołane nadużywaniem leków, spożyciem trujących grzybów, czy środków psychoaktywnych i chemicznych, a nawet marskość wątroby,
• patologie w obrębie dróg żółciowych, które doprowadzają do zastoju żółci, czyli cholestazy; wyróżnia się wśród nich między innymi cholestazę wewnątrz- i zewnątrzwątrobową - do najczęściej spotykanych przyczyn zatrzymania odpływu żółci zalicza się kamicę pęcherzyka żółciowego i kamicę przewodów żółciowych, torbiele w ich obrębie, a także guzy nowotworowe powodujące ucisk dróg wyprowadzających żółć i zmniejszenie ich światła,
• nowotwór pierwotny bądź przerzutowy zlokalizowany w wątrobie,
• alkoholizm, czyli częste, niekontrolowane, regularne spożywanie alkoholu, niekoniecznie w dużych ilościach,
• choroby trzustki, w szczególności ostre zapalenie trzustki i przewlekłe zapalenie trzustki,
• choroby autoimmunologiczne, w których procesem chorobowym objęta jest wątroba, zwłaszcza pierwotne stwardniejące zapalenie dróg żółciowych (PSC, ang. primary sclerosing cholangitis),
• choroby reumatyczne, jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• chorobę wieńcową oraz stan po przebytym w przeszłości zawale mięśnia sercowego,
• schorzenia endokrynologiczne, zwłaszcza nadczynność tarczycy,
• otyłość,
• cukrzycę,
• hiperlipidemię.

Przeczytaj także: Co może fałszować wynik badania krwi?

Co oznacza podwyższone GGTP?

Warto jednak pamiętać, że u części pacjentów, szacuje się, że u około 10 proc. podwyższone GGTP jest izolowane i nie udaje się znaleźć przyczyny.

Na podstawie jednorazowo podwyższonego GGTP w surowicy krwi, lekarz nie może postawić jednoznacznej diagnozy i rozpoznać choroby, ponieważ nie jest to badanie specyficzne i czułe. Wymagana jest dalsza diagnostyka, szczególnie ukierunkowana na schorzenia wątroby, ponieważ są one najczęściej spotykanymi przyczynami nieprawidłowych wyników badań. Schorzeniami wątroby zajmuje się lekarz specjalista hepatolog.

Aby ustalić rozpoznanie, należy zebrać dokładny wywiad, zbadać fizykalnie pacjenta, zlecić podstawowe badania biochemiczne i morfologię krwi oraz poszerzyć diagnostykę laboratoryjną o:

• oznaczenie aktywności innych enzymów wątrobowych (AspAT- aminotransferaza asparaginianowa, AlAT- aminotransferaza alaninowa, ALP- fosfataza zasadowa)
• stężenia bilirubiny we krwi
• badania obrazowe, którym z wyboru jest ultrasonograficzne badanie jamy brzusznej (czyli badanie USG jamy brzusznej)

Ponadto konieczne jest wykluczenie zakażenia najczęściej występującymi w populacji wirusami zapalenia wątroby typu B i wirusowego zapalenia wątroby typu C.

W następnej kolejności lekarz może zdecydować o konieczności wykonania bardziej specjalistycznych badań obrazowych, takie jak: 

• rezonans magnetyczny,
• tomografia komputerowa,
• elastografia wątroby,
• diagnostykę endoskopową, w zależności od schorzenia, które uznaje za najbardziej prawdopodobne.

Czy wiesz, jakie to badanie?

Pytanie 1 z 10

densytometria

badanie USG jamy brzusznej

nieinwazyjny pomiar gęstości kości za pomocą promieni RTG

przegląd stomatologiczny jamy ustnej

Dalej