Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa)
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) to bezpieczna i skuteczna metoda miejscowego leczenia nieinfekcyjnych stanów zapalnych w obrębie stawów, występujących między innymi w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) i łuszczycy. Podany bezpośrednio do stawu radiofarmaceutyk niszczy zmienioną zapalnie błonę maziową, zmniejsza wysięk, powoduje ustąpienie bólu i pomaga przywrócić ruchomość stawu, a tym samym - poprawia jakość życia pacjenta.
Spis treści
- Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - wskazania
- Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - przebieg badania
- Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - skuteczność
- Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - jak się przygotować do badania?
- Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - skutki uboczne
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) jest metodą leczenia z zakresu procedur medycyny nuklearnej. Polega na miejscowym leczeniu nieinfekcyjnych stanów zapalnych w obrębie stawów, przebiegających z rozrostem zmienionej zapalnie błony maziowej. Leczenie odbywa się z wykorzystaniem radiofarmaceutyków, czyli leków zawierających odpowiedni radioizotop.
Radioizotopy stosowane do leczenia emitują promieniowanie β (beta) i podawane są bezpośrednio do stawu w postaci zastrzyku. Działanie lecznicze radiofarmaceutyku polega na stopniowym włóknieniu zmienionej zapalnie błony maziowej stawu, zahamowaniu wysięków i eliminacji stanów zapalnych w jamie stawowej.
Dzięki temu stan zapalny nie rozwija się, a elementy chrzęstne i kostne w stawie nie podlegają dalszej destrukcji. Obrzęki i ból ustępują, zwiększa się ruchomość stawu, a tym samym – poprawia się jakość życia pacjenta.
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - wskazania
– Z uwagi na nieinwazyjny charakter i wysoką skuteczność terapeutyczną radiosynowektmii, do leczenia tą metodą kwalifikowani są pacjenci z przewlekłymi stanami zapalnymi stawów, w których doszło do patologicznego przerostu błony maziowej – mówi prof. Leszek Królicki, Prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny nuklearnej.
Terapia itrem promieniotwórczym ma na celu zniszczenie patologicznie rozrośniętej błony maziowej w stawie kolanowym.
Według zaleceń Europejskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej radiosynowektomia izotopowa jest wskazana u pacjentów, u których dolegliwości, takie jak obrzęk, ból, czy ograniczenie ruchomości stawu, utrzymują się lub nawracają, mimo prób leczenia innymi metodami.
– Zabiegi z zastosowaniem radiosynowektomii stosuje się między innymi w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), łuszczycowego zapalenia stawów, stanach zapalnych i przewlekłych zmianach zwyrodnieniowych przebiegających z wysiękiem – tłumaczy prof. Leszek Królicki.
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - przebieg badania
Lek radioizotopowy wstrzykuje się precyzyjnie do stawu, gdzie występuje stan zapalny. Zarówno radiofarmaceutyk, jak i jego dawka zależą od wielkości stawu.
Często oprócz radiofarmaceutyku pacjentowi podaje się również lek sterydowy, który pozwala ograniczyć stan zapalny i zmniejszyć dolegliwości bólowe.
Po podaniu preparatu igłę przepłukuje się, podając sól fizjologiczną. Od momentu podania radiofarmaceutyku, pacjent powinien ograniczać ruchy leczonego stawu przez około 48 godzin.
– Stabilizacja stawu po zabiegu radiosynowektomii jest bardzo ważna, ponieważ zapewnia odpowiednią penetrację leku do błony maziowej i zapobiega ewentualnemu cofnięciu się radiofarmaceutyku do kanału wkłucia, co mogłoby prowadzić do rozwinięcia zapalenia skóry – mówi Prof. Leszek Królicki.
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - skuteczność
Razem z radiofarmaceutykiem leczniczym podawana jest mała dawka radiofarmaceutyku pozwalającego na wykonanie badania scyntygraficznego. Dzięki temu ocenia się, czy podanie leku przebiegło właściwie.
– Skuteczność leczenia metodą radiosynowektomii ocenia się po minimum trzech miesiącach od wykonania zabiegu. Ocenia się, czy ustąpił wysięk stawowy, zmniejszyły się lub ustąpiły dolegliwości bólowe, poprawiła się lub powróciła ruchomość stawu.
Radiosynowektomia to skuteczna metoda lecznicza, nierzadko pozwalająca całkowicie wyleczyć nieinfekcyjne stany zalane stawów i uniknąć operacji chirurgicznej – mówi prof. Leszek Królicki.
Radiosynowektomia jest zabiegiem mało inwazyjnym, w przeciwieństwie do zabiegów operacyjnych, nie wymaga rehabilitacji po zabiegu, wykonywana jest ambulatoryjnie, pacjent po zabiegu wraca do domu i normalnych czynności życiowych.
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - jak się przygotować do badania?
Wymagane są trzy skierowania z Poradni Specjalistycznej:
- skierowanie na scyntygrafię dwufazową kolan
- skierowanie na poradę kwalifikacyjną
- skierowanie na wykonanie radiosynowektomii izotopowej
Pacjent powinien mieć wykonane w niedługim czasie przed zabiegiem badanie ultrasonograficzne stawów kolanowych ze stwierdzeniem, czy jest obecna torbiel Bakera i oceną ewentualnego występowania mechanizmu wentylowego.
Przed zabiegiem wykonywana jest w Zakładzie Medycyny Nuklearnej scyntygrafia dwufazowa kolan - badanie decydujące o kwalifikacji pacjenta do zabiegu radiosynowektomii.
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - po zabiegu
W związku z koniecznością unieruchomienia stawu – pacjent musi zapewnić sobie transport do domu, a także mieć ze sobą dwie kule.
Przez tydzień od zabiegu radiosynowektomii należy unikać nadmiernego obciążenia stawu, w tym wysiłku fizycznego oraz długich spacerów.
Promieniowanie jonizujące nie działa poza obręb leczonego stawu, dlatego nie ma potrzeby izolowania się od członków rodziny i innych osób. Jednak - ze względu na to, że przez 2-3 dni część radiofarmaceutyku wydala się z organizmu z moczem czy śliną - konieczne jest w tym okresie szczególnie rygorystyczne przestrzeganie higieny osobistej. Znacznik wydala się z moczem, dlatego należy dwukrotnie spłukiwać toaletę po każdym użyciu.
Dolegliwości z reguły ustępują stopniowo po kilku tygodniach od zabiegu.
Radiosynowektomia (synowektomia radioizotopowa) - skutki uboczne
Ryzyko związane z każdym zabiegiem nakłucia stawu (lokalne krwawienia, infekcja). Teoretyczne ryzyko związane z ekspozycją na promieniowanie beta:
- lokalna martwica tkanek w miejscu wstrzyknięcia w przypadku wydostania się izotopu poza jamę stawową (bardzo rzadko)
- odczynowe krótkotrwałe zapalenie węzłów chłonnych pachwinowych
- teoretyczne odległe ryzyko napromieniowania (dawka otrzymywana przez pacjenta podczas synowktomii jest około 30 razy mniejsza niż u pacjentów leczonych radiojodem z powodu nadczynności tarczycy)
Pacjentki po radiosynowektomii nie mogą zachodzić w ciążę przez okres co najmniej 4 miesięcy.
Źródło:
1. Materiały prasowe Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej
2. INFORMACJA DLA PACJENTA NA TEMAT SYNOWEKTOMII RADIOIZOTOPOWEJ ITREM-90, http://www.szpital-morski.pl/images/zaklady/zmn/badania/TERAPIA-Y-90.pdf
Porady eksperta
