Profil lipidowy: badanie poziomu cholesterolu - frakcji LDL, HDL i trójglicerydów

Profil lipidowy to badanie krwi oznaczające stężenie cholesterolu,  jego frakcji LDL i HDL oraz trójglicerydów. Profil lipidowy jest dużo bardziej miarodajny od oznaczenia całkowitego stężenia cholesterolu we krwi. Wykonuj profil lipidowy regularnie, by ustrzec się np. miażdżycy, zawału lub udaru. Jakie są normy cholesterolu? Jak interpretować wyniki profilu lipidowego?

Profil lipidowy: badanie poziomu cholesterolu - frakcji LDL, HDL i trójglicerydów
Autor: thinkstockphotos.com

Spis treści

  1. Profil lipidowy: trójglicerydy
  2. Profil lipidowy - sprawdź swój wynik
  3. Skąd się bierze podwyższony cholesterol?

Profil lipidowy jest dużo dokładniejszy od podstawowego i najczęściej wykonywanego przez nas badania - oznaczenia stężenia całkowitego cholesterolu. Profil lipidowy (lipidogram) – badanie polegające na oznaczeniu nie tylko poziomu cholesterolu całkowitego, ale także jego frakcji LDL, HDL oraz trójglicerydów (triglicerydów).

Dlaczego to takie ważne? Bo dopiero na podstawie wszystkich tych wyników można ocenić rzeczywistą gospodarkę tłuszczową (lipidową) w organizmie, od której zależy stan układu krążenia, a co za tym idzie – zagrożenie miażdżycą, chorobą wieńcową, zawałem serca czy udarem mózgu.

We własnym interesie powinnaś profilaktycznie sprawdzać swój profil lipidowy odpowiednio do wieku i stanu zdrowia. Pierwszy pomiar dobrze wykonać ok. 20. roku życia.

Profil lipidowy: trójglicerydy

Są to tzw. tłuszcze obojętne. Ich wysoki poziom świadczy o tym, że we krwi generalnie znajduje się za dużo tłuszczów. Podwyższony poziom trójglicerydów zwykle obserwuje się u osób, które jedzą sporo słodyczy (mogą to być słodkie przegryzki – baton, cukierek, czego często nie zauważamy), chorych na cukrzycę, otyłych. Zbyt duża zawartość tych tłuszczów jest równie niebezpieczna jak nadmiar cholesterolu i przyczynia się do rozwoju choroby niedokrwiennej serca, zwłaszcza przy obniżeniu wartości HDL.

Jeśli wynik jest prawidłowy, badanie wystarczy potem powtarzać co 5 lat. Kobiety po pięćdziesiątce i mężczyźni po 45. roku życia powinni robić lipidogram rokrocznie. A jeżeli wynik odbiega od normy, wtedy kontrolne analizy trzeba powtarzać zgodnie z zaleceniem lekarza. Dzieciom cholesterol bada się tylko wtedy, gdy u rodziców wystąpiła przedwcześnie choroba wieńcowa i gdy są one otyłe.Na badanie w ramach NFZ potrzebne jest skierowanie. Prywatnie za lipidogram trzeba zapłacić ok. 50 zł. Badanie nie wymaga czasu, polega na pobraniu krwi z żyły.

Również przygotowania nie są kłopotliwe. Do laboratorium trzeba zgłosić się na czczo, po minimum 8 godzinach przerwy w jedzeniu. Już samo wypicie soku, herbaty czy kawy z cukrem może zafałszować wartość trójglicerydów we krwi. Aby wynik odzwierciedlał faktyczny stan gospodarki lipidowej organizmu, w dniach poprzedzających badanie należy jeść normalnie, nie unikając alkoholu, jeśli zwyczajowo go pijesz. Tylko kolacja w przededniu badania powinna być lekko strawna i bezalkoholowa, bo wyniki będą zafałszowane.

Wypróbuj
jesz co lubisz dash

Autor: Time S.A

Pamiętaj, że odpowiednio dobrana dieta obniży stężenie „złego” cholesterolu i pomoże w walce z chorobami układu krążenia. Skorzystaj z JeszCoLubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie i ciesz się indywidualnie dobranym planem oraz stałą opieką dietetyka. Zadbaj o swoje zdrowie i zmniejsz ryzyko miażdżycy, zawału serca czy udaru.

Profil lipidowy - sprawdź swój wynik

Między 2 a 18 rokiem życia stężenie cholesterolu wynosi 12–140 mg/dl, potem rośnie o ok. 2,2 mg rocznie. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Forum Profilaktyki prawidłowe wartości lipidów u dorosłej osoby powinny wynosić:

  • cholesterol całkowity – mniej niż 190 mg/dl (5 mmol/l)
  • frakcja LDL – mniej niż 115 mg/dl (3 mmol/l)
  • HDL (dla mężczyzn) – ponad 40 mg/dl (1 mmol/l)
  • HDL (dla kobiet) – ponad 45 mg/dl (1,2 mmol/l)
  • trójglicerydy – mniej niż 150 mg/dl (1,7 mmol/dl).

Wyniki w niektórych laboratoriach mogą się od siebie różnić. Zależy to od sposobu obliczania poziomu lipidów. Dlatego na wydruku obok wyników swojego badania znajdziesz też normy przyjęte w laboratorium, w którym było ono robione. Ogólnie przyjęte wskaźniki dotyczą jednak tylko osób zdrowych.

Jeśli jesteś po zawale serca, nie powinnaś mieć cholesterolu całkowitego więcej niż 180 mg/dl, a po zawale  i cukrzycy – nie więcej niż 165 mg/dl. U zagrożonych powikłaniami miażdżycy (palaczy, prowadzących siedzący tryb życia, otyłych) poziom cholesterolu LDL powinien być poniżej 100 mg/dl, natomiast po zawale serca i z cukrzycą – mniejszy niż 70 mg/dl.

Problem

Cholesterol całkowity

Cholesterol to związek tłuszczowy, który pełni w organizmie wiele pożytecznych funkcji. Wchodzi w skład błon komórkowych, uczestniczy w produkcji hormonów, syntezie kwasów żółciowych, niezbędnych do trawienia tłuszczów, bierze udział w wytwarzaniu witaminy D, odgrywa ważną rolę w pracy mózgu.

Wszystko jest w porządku, gdy cholesterol utrzymuje się na właściwym poziomie. Do prawidłowego funkcjonowania wszystkich organów wystarcza go tyle, ile organizm sam produkuje. Stanowi on 80 proc. ogółu cholesterolu krążącego w organizmie, 20 proc. dostarczamy z jedzeniem. To właśnie cholesterol pokarmowy zawyża nam poziom całkowitego cholesterolu we krwi.

A gdy jest go za dużo, odkłada się w wewnętrznych ściankach naczyń krwionośnych w postaci blaszek miażdżycowych. Do komórek dociera coraz mniej tlenu i składników odżywczych. W końcu rozwija się niedokrwienna choroba serca (wieńcowa), zmniejsza wydolność mózgu. Gdy blaszka miażdżycowa zamknie jedno lub kilka naczyń w sercu, dochodzi do zawału serca. Niedrożność jednej z tętnic zaopatrujących mózg prowadzi do udaru, pęknięcie naczynia doprowadzającego krew do mózgu – do wylewu. Zmiany miażdżycowe mogą uszkodzić siatkówkę oka, prowadzić do niedokrwienia nóg, niewydolności nerek.

Skąd się bierze podwyższony cholesterol?

Podwyższony poziom cholesterolu może być uwarunkowany genetycznie. Wtedy jest to wrodzony brak lub nieprawidłowe funkcjonowanie receptorów odpowiadających za przyswajanie i rozkładanie frakcji LDL.  Bywa także skutkiem niektórych chorób metabolicznych, np. niedoczynności tarczycy, albo przyjmowania pewnych leków, np. moczopędnych czy progestagenów. Ale nie ma co się oszukiwać: najczęściej zaburzenia metaboliczne, objawiające się podwyższonym poziomem cholesterolu ogólnego i/lub LDL(hipercholesterolemia) i trójglicerydów (hipertriglicerydemia), fundujemy sobie na własne życzenie, prowadząc niezdrowy styl życia.

Przeczytaj: 17 pogromców cholesterolu

Gdy tłusta dieta i brak ruchu nałożą się na skłonność genetyczną, ryzyko zaburzeń lipidowych gwałtownie rośnie.

Ważne

Cholesterol HDL (dobry)

Cholesterol HDL (z ang. high density lipoproteins), nazywany dobrym cholesterolem, to lipoproteiny (związki tłuszczów z białkami) zawierające więcej białka niż cholesterolu, ale o większej gęstości. Mamy go we krwi mniej niż cholesterolu złego.

Też przenika do ścian tętnic, ale się w nich nie odkłada, lecz działa antagonistycznie do LDL – zabiera część zalegającego w nich cholesterolu i transportuje z powrotem do wątroby. Tam ponownie łączy się z białkami, tworząc lipoproteiny albo jest przerabiany na kwasy żółciowe i wydalany z organizmu.

Cholesterol tej frakcji pełni rolę czyściciela naczyń krwionośnych i obniża stężenie złego cholesterolu we krwi, zmniejszając ryzyko chorób układu krążenia. Osoby, które mają niski poziom HDL, są bardziej zagrożone chorobą niedokrwienną serca, nawet gdy stężenie cholesterolu całkowitego jest w normie. Poziom dobrego cholesterolu jest z reguły niższy u palaczy, a wzrasta u osób aktywnych fizycznie.

Cholesterol LDL (zły)

Cholesterol frakcji LDL (z ang. low density lipoproteins), nazywany złym cholesterolem, to lipoproteiny, które zawierają dużo cholesterolu o małej gęstości w cienkiej białkowej otoczce. Dlatego cząsteczki LDL łatwo przenikają do krwiobiegu, odgrywając główną rolę w rozwoju miażdżycy.

Długotrwałe badania wykazały bezpośredni związek między stężeniem cholesterolu LDL a chorobą niedokrwienną serca. Osoby mające podwyższony poziom złego cholesterolu są bardziej zagrożone miażdżycą niż te z podwyższonym stężeniem cholesterolu całkowitego, ale w najgorszej sytuacji znajdują się ci, u których stwierdza się zarówno podwyższony poziom cholesterolu całkowitego, jak i LDL.

miesięcznik "Zdrowie"