Nostalgia i jej dobroczynny wpływ na psychikę

2021-07-07 15:46

Nostalgia powiązana jest z tęsknotą za domem, ojczyzną, ludźmi lub wydarzeniami z przeszłości. Co prowadzi do tego, że zdarza nam się odczuwać nostalgię i jak wpływa ona na funkcjonowanie człowieka? Teoretycznie wydawałoby się przecież, że nostalgia może skutkować tylko przykrymi konsekwencjami, jednak doświadczanie nostalgii może być dla nas korzystne

Nostalgia i jej dobroczynny wpływ na psychikę
Autor: thinkstockphotos.com Nostalgia może działać na człowieka pozytywnie, ponieważ przywołuje dotyczy wspomnień szczęśliwych dni.

Spis treści

  1. Co to jest nostalgia i jak się objawia?
  2. Kiedy odczuwamy nostalgię?
  3. Nostalgia to nie choroba
  4. Nostalgia może przynosić korzyści
  5. Nostalgia a samotność

Co to jest nostalgia i jak się objawia?

Nostalgia - po raz pierwszy opisano ją w XVII wieku, a za twórcę samego pojęcia uznawany jest Johannes Hofer, który obserwował występowanie tego zjawiska u szwedzkich najemników, przebywających poza swoją ojczyzną.

Nazwa "nostalgia" wzięła się z połączenia dwóch greckich słów: "nostos", oznaczającego "powrót do domu" i "algos", tłumaczonego jako "cierpienie" lub "ból".

W pierwotnym ujęciu jako nostalgię traktowano tęsknotę za domem lub – w szerszym ujęciu – za swoją ojczyzną. Współcześnie jednak na nostalgię patrzy się zdecydowanie szerzej.

Tęsknota, traktowana właśnie jako nostalgia, może dotyczyć przeszłych czasów, związków czy różnych innych pozytywnych sytuacji. Zasadniczo nostalgiczny nastrój wystąpić może u każdego z nas: co jednak sprawia, że takowe zjawisko występuje i jaki jest wpływ nostalgii na funkcjonowanie człowieka?

Kiedy odczuwamy nostalgię?

Nostalgia może pojawiać się dosłownie znikąd – zdarza się, że nagle w naszej głowie pojawiają się wspomnienia dotyczące dawnych przyjaciół, partnerów czy przeszłości. Wyróżnia się jednak kilka czynników, które mogą w wyjątkowy sposób prowokować nostalgię.

Takowymi są chociażby bodźce węchowe oraz dotykowe – zdarza się, że np. jakiś zapach przypomni nam wyjątkowy wyjazd wakacyjny, który miał miejsce w bliższej czy dalszej przeszłości.

Zmysły zapachu i dotyku są z kolei ściśle związane z ciałem migdałowatym, czyli elementem układu nerwowego, który szczególnie wpływa na odczuwane przez ludzi emocje. To właśnie dlatego zapachy i dotyk mają mieć aż tak szczególny wpływ na występowanie nostalgii – nie one jednak jedyne mogą prowokować tego rodzaju uczucia.

Innymi czynnikami, przez które możemy wpadać w nostalgiczny nastrój, są również i pogoda czy muzyka. Tutaj jako przykład można podać jakiś utwór, który słyszeliśmy w trakcie wyjątkowo ważnego wydarzenia – np. pierwszego pocałunku – i w takiej sytuacji ponowne usłyszenie danej piosenki może przywoływać w nas pozytywne wspomnienia i prowadzić właśnie do nostalgii.

Nostalgia to nie choroba

Spojrzenie na nostalgię z biegiem czasu ulegało znacznym zmianom. Początkowo była ona uznawana zasadniczo za jednostkę chorobową. U osób, u których po raz pierwszy opisywano nostalgię – czyli u przebywających poza swoim krajem Szwedów – poza tęsknotą za domem odnotowywano bowiem występowanie również i innych problemów, takich jak m.in. obniżony nastrój, utrata apetytu, zaburzenia snu czy napady płaczu oraz kołatanie serca.

Uznawanie nostalgii za chorobę trwało dość długo – medycy rozprawiali o tym bowiem jeszcze i w XIX wieku, pod jego koniec zasadniczo jednak przestano brać ją za jednostkę chorobową.

Przy tych wszystkich zmianach zdarzało się, że nostalgię uznawano za objaw jakichś zaburzeń psychicznych lub za jeden z etapów w rozwoju różnych tego typu problemów. Powiązywano ją również i z melancholią.

Wraz z czasem jednak odstąpiono od traktowania nostalgii jako zjawiska negatywnego - stało się tak po wysunięciu przez uczonych kilku różnych intrygujących wniosków dotyczących wpływu tego zjawiska na funkcjonowanie ludzi.

Nostalgia może przynosić korzyści

Tęsknotę wielu z nas zwykło uznawać za coś, co korzystne nie jest. Okazuje się jednak, że ta tęsknota, która związana jest z nostalgią, może wyjątkowo dobrze wpływać na nasze emocje i samopoczucie – poprawiać nam nastrój, zwiększać samoocenę czy prowadzić do poczucia, że z różnymi ludźmi łączą (lub łączyły nas) wyjątkowo bliskie relacje.

To wszystko wydawać się może dość niezrozumiałe – w łatwy jednak sposób można wytłumaczyć, dlaczego nostalgia rzeczywiście może pozytywnie na nas wpływać. Nostalgię możemy odczuwać np. wtedy, kiedy jest nam ogólnie rzecz ujmując źle - czy to w życiu zawodowym, czy mamy jakieś problemy w związku czy kłopoty finansowe. W takich sytuacjach możemy odczuwać tęsknotę za dawnymi czasami – innym miejscem pracy czy za początkowymi etapami związku.

Wydawałoby się, że skontrastowanie takich pozytywnych aspektów z przeszłości z obecnymi, nieprzyjemnymi zdarzeniami, powinno prowadzić do jeszcze większego smutku. Jest jednak inaczej – u większości ludzi nostalgia doprowadza do tego, że ich nastrój się poprawia.

Jeżeli pamiętamy dobre zdarzenia i lepszą od teraźniejszości przeszłość, to oznacza to, że kiedyś było dobrze – a skoro już raz tak w naszym życiu było, to jeszcze kiedyś znowu może tak być. W takim ujęciu można nawet powiedzieć, że nostalgia może budzić w nas nadzieje na lepsze jutro.

Warto wiedzieć

Nostalgia a samotność

Nostalgię szczególnie często odczuwać mogą te osoby, które są samotne. Tacy ludzie mogą tęsknić za czasami, kiedy w ich życiu było pełno bliskich im i serdecznych osób. Kiedy więc wpadają oni w nostalgiczny nastrój, ich tęsknota może dotyczyć właśnie jakichś relacji z innymi.

I tutaj jednak nostalgia może wywierać korzystne działania: przypominając sobie różnych przyjaciół z przeszłości czy też tęskniąc za bliskimi, z którymi dawno się nie widzieliśmy, w naszych głowach pojawiać się mogą myśli o tym, jak mocne te więzi były i do jakiego stopnia poczucia bezpieczeństwa u nas doprowadzały.

I w takim więc mechanizmie możliwe jest to, że nostalgia wcale nam nie będzie szkodzić, a odwrotnie – będzie ona doprowadzała do korzystnych dla naszego umysłu efektów.