Zdrowa dieta po chemioterapii - co jeść w czasie leczenia raka
Odpowiedni sposób odżywiania pozwoli wzmocnić odporność, zregenerować organizm i odzyskać siły po intensywnym leczeniu raka. Może również skutecznie wspomagać terapię nowotworową. Co powinna zawierać rozsądna dieta po chemioterapii?
Spis treści
Terapia lekami cytotoksycznymi hamuje rozwój komórek nowotworowych. Niestety - jednocześnie wyniszcza organizm, osłabia odporność, może prowadzić do anemii.
W trakcie chemioterapii pojawiają się też dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Utrudnia to przyswajanie składników odżywczych i może prowadzić do poważnych niedoborów żywieniowych.
Ponieważ każdy organizm inaczej reaguje na leki cytotoksyczne - dieta w okresie ich przyjmowania musi być układana indywidualnie. Natomiast po chemioterapii trzeba szybko zacząć uzupełniać niedobory składników pokarmowych i zadbać o regenerację wycieńczonego nowotworem i terapią organizmu.
Dieta po chemioterapii: białko to podstawa
Najszybszą regenerację organizmu daje lekkostrawna dieta bogata w białko. Chory powinien codziennie spożywać 100-120 g białka. Tyle go w sumie zawierają np. 2-3 szklanki chudego mleka, 100 g chudego twarogu, 15 g mięsa i ryb, 50 g chudej wędliny oraz jajko i 300-350 g przetworów zbożowych: pieczywa, kasz, makaronu, ryżu.
Aż 2/3 białka powinno być pochodzenia zwierzęcego, zawiera ono bowiem aminokwasy niezbędne do budowy i odbudowy tkanek, przeciwciał, hormonów i enzymów.
Szczególnie ważne są ryby morskie, nie tylko jako źródło białka, ale też kwasów omega-3 (EPA, DHA), które pomagają zwalczać komórki nowotworowe. Badania naukowe potwierdzaję, że NNKT (nienasycone kwasy tłuszczowe): alkliloglicerole, skwalen oraz kwasy EPA i DHA (obecne w tłuszczu ryb morskich) mogą poprawiać skuteczność terapii antynowotworowej. Dzięki nim komórki rakowe lepiej reagują na leki cytostatyczne, a organizm w trakacie podawania chemioterapii szybciej się regeneruje.
Każdego dnia warto pić chude mleko. Można też sięgnąć po jogurt naturalny i kefir. Mają one mniej laktozy (jest ona często przyczyną biegunek) i zawierają bakterie probiotyczne, które wzmacniają odporność.
Aby zwiększyć ilość białka w diecie, do zaprawiania zup i sosów dobrze jest używać mleka w proszku. Do pulpetów czy rolad mięsnych warto dodawać białko jaj, a do surówek i deserów - serek homogenizowany.
Chory powinien jeść 4-5 małych posiłków w ciągu dnia, najlepiej o stałych porach. Małe porcje nie obciążają przewodu pokarmowego, a żołądek łatwiej poradzi sobie z trawieniem. Przerwy pomiędzy kolejnymi posiłkami nie powinny być dłuższe niż 2-3 godziny. Kolację warto zjeść 2 godziny przed snem. Ważne jest także, by wypijać w ciągu dnia minimum 2 litry napojów. Wskazane są: maślanka, serwatka, słaba herbata i kawa zbożowa, soki owocowe i warzywne oraz koktajle mleczne.
Jakie produkty wspomagają profilaktykę raka? Zobacz! [#TOWIDEO]
Dieta po chemioterapii: dużo energii
Aby białko spełniało zadanie regenerujące, nie może być potraktowane jako źródło energii i spalone. Trzeba zatem dostarczyć organizmowi odpowiednią dawkę kalorii (2000-2400 kcal dziennie), głównie w postaci węglowodanów. W menu powinny się znaleźć bułki, sucharki, pieczywo pszenne i drożdżowe, biszkopty, herbatniki, makaron nitki, lane kluski, ryż, kasza kukurydziana, manna, krakowska, jęczmienna perłowa. Produkty te nie drażnią chorego lub mniej sprawnego przewodu pokarmowego i łatwo ulegają trawieniu.
W diecie nie powinno zabraknąć tłuszczu (30-40 g dziennie). Można jeść masło i słodką śmietankę (tłuszcz mleczny jest łatwo strawny), a do przyrządzania potraw używać olejów roślinnych: sojowego, słonecznikowego, rzepakowego, oliwy z oliwek.
Dieta po chemioterapii: witaminy i minerały
Chory powinien zjadać co najmniej 1/2 kg warzyw i owoców. Zawierają one m.in. witaminę C, E i beta-karoten, czyli cenne przeciwutleniacze, które chroniąc przed działaniem wolnych rodników, wspomagają leczenie oraz w znacznym stopniu zapobiegają nawrotom choroby.
Warzywa i owoce to ponadto źródło poprawiających nastrój witamin z grupy B. Znajdziemy w nich też składniki mineralne: wapń, fosfor, żelazo, magnez, potas.
Wskazane są młode soczyste warzywa, jak np. marchew, dynia, kabaczek, patison, buraki, seler, pietruszka, pomidory bez skórki, skorzonera, szparagi, sałata. Najlepiej gotować je na parze lub w wodzie z dodatkiem tłuszczu. Jadać należy również dojrzałe, soczyste owoce: jagodowe, cytrusowe, dzikiej róży, brzoskwinie, morele, banany, winogrona bez pestek, a także pieczone i gotowane jabłka.
Dieta po chemioterapii: smacznie i kolorowo
Dania serwowane osobom po chemioterapii powinny być ciepłe (nie gorące czy zimne), co chroni błonę śluzową żołądka przed przekrwieniem. Potrawy należy przygotowywać z surowców świeżych, najwyższej jakości i najlepiej tuż przed podaniem (nie przechowywać w lodówce i nie podgrzewać, zwłaszcza na tłuszczu).
Posiłki monotonne i niesmaczne mogą zmniejszyć łaknienie, które i tak bywa upośledzone. Dlatego nie należy rezygnować z dodawania do potraw łagodnych przypraw, np. soku z cytryny, natki pietruszki, koperku, majeranku, rzeżuchy, melisy, niewielkiej ilości octu winnego, soli, pieprzu ziołowego, papryki słodkiej, estragonu, bazylii, tymianku oraz kminku. Sałatki można doprawiać słabym sosem winegret przygotowanym z soku z cytryny, oliwy i ziół.
Ze słodkości można choremu podawać galaretki mleczne i owocowe, jogurty, bezy, musy, suflety, kisiele, budynie, przeciery owocowe.
Jeżeli chory po chemioterapii ma ochotę zjeść coś zakazanego, to - poza potrawami ciężkostrawnymi - trzeba mu na to pozwolić. Najważniejsze bowiem jest, żeby w ogóle jadł.
Dieta po chemioterapii: ostrożnie z błonnikiem
Błonnik zapobiega rozwojowi niektórych nowotworów, np. jelita grubego i piersi, bo utrudnia kontakt substancji rakotwórczych ze ściankami przewodu pokarmowego i zmniejsza ich przyswajanie.
Ale osoby leczące nowotwory przewodu pokarmowego powinny unikać produktów bogatych w błonnik, bo długo zalegają w żołądku i pobudzają wydzielanie soku żołądkowego. Błonnik może też wzmagać fermentację i nasilać biegunki. Aby tego uniknąć, warzywa i owoce trzeba obierać ze skórki, usuwać pestki, gotować, przecierać przez sito lub miksować.
Dieta po chemioterapii: produkty zakazane
Z jadłospisu trzeba wykluczyć produkty, które długo zalegają w żołądku, drażnią błonę śluzową i wzmagają wydzielanie soków żołądkowych, co nasila dolegliwości przewodu pokarmowego i utrudnia przyswajanie składników odżywczych.
Z jadłospisu po chemioterapii należy wykluczyć produkty:
- alkohol, kakao, czekolada, woda gazowana, gazowane napoje oraz napoje typu cola;
- pieczywo żytnie, razowe i chrupkie;
- tłuste wędliny, boczek, konserwy mięsne, rybne i warzywne, sery żółte, topione i pleśniowe, jaja na twardo i smażone na tłuszczu, twarde margaryny, smalec;
- tłuste gatunki mięs (wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki);
- tłuste, zawiesiste zupy i sosy, także zupy z warzyw kapustnych;
- makarony, grube kasze, soja, soczewica, groch, fasola;
- placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety, bigos, fasolka po bretońsku, pizza, hamburgery, frytki, chipsy;
- ostre przyprawy: ocet, pieprz, papryka, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa oraz nadmiar soli.
miesięcznik "Zdrowie"
