Jackfruit (dżakfrut): wartość odżywcza i właściwości. Jak smakuje jackfruit?
Jackfruit (dżakfrut) to największy owoc rosnący na drzewie. Wywodzi się z Indii i występuje powszechnie w tropikalnym klimacie. Jackfruit należy do kalorycznych owoców, ale przy tym zawiera wiele cennych witamin, składników mineralnych i przeciwutleniaczy, dzięki którym wykazuje działanie prozdrowotne. Może wpływać na regulowanie poziomu cukru we krwi, wspomagać układ krążenia, a nawet chronić przed nowotworami. Dżakfruty wykorzystuje się zarówno do deserów, jak i do dań głównych. Według najnowszych trendów dżakfrut jest stosowany jako zamiennik mięsa, gdyż odpowiednio przygotowany przypomina jego smak, wygląd i konsystencję.
Spis treści
- Jackfruit: wartości odżywcze
- Jackfruit - wartości odżywcze i kalorie (w 100 g)
- Jackfruit: właściwości lecznicze
- Jackfruit: zastosowanie w kuchni
- Jak jeść jackfruity?
- Gdzie kupić jackfruit w Polsce?
Jackfruit (dżakfrut, owoc drzewa bochenkowego) jest owocem drzewa o nazwie chlebowiec różnolistny, które rośnie głównie na obszarach Azji o tropikalnym, deszczowym klimacie. Pochodzi z Indii i jest często spotykany przy ulicach, w parkach i przydomowych ogrodach w Sri Lance, Bangladeszu, Birmie, Tajlandii czy Indonezji.
Jego międzynarodowa nazwa wywodzi się od słowa "chakka", które w indyjskim dialekcie malayalam określa właśnie dżakfruty. W Indiach, Tajlandii, Malezji, Indonezji i Brazylii chlebowiec różnolistny jest uprawiany dla owoców, pestek i drewna, które kolorem przypomina mahoń. W Indiach jackfruit uchodzi za pożywienie najbiedniejszej warstwy społecznej.
Jest tani i często stanowi ważny element wyżywienia latem. Drzewo bochenkowe osiąga wysokość od 10 do 30 metrów i rodzi największe owoce na świecie. Owoce mają owalny kształt, mogą liczyć nawet do 50 kg wagi i do 1 metra długości, jednak przeciętnie ważą 10 kg. Dżakfruty wyrastają bezpośrednio z pnia drzewa, a nie z gałęzi, które nie utrzymałyby takiego ciężaru.
Jadalny jest zarówno kleisty miąższ, który jest przedzielony wewnątrz błonkami podobnie do pomarańczy, jak i duże pestki. Skórka jest bardzo twarda, pokryta tępymi kolcami, a do otwarcia owocu potrzeba ostrego narzędzia. Niedojrzałe dżakfruty są zielone, natomiast dojrzałe stają się ciemnożółte lub jasnobrązowe i wydzielają silny, owocowy zapach.
Jackfruit: wartości odżywcze
Jackfruit dostarcza 94 kcal w 100 g i należy do najbardziej kalorycznych owoców. Podobnie jak inne owoce, zawiera dużo węglowodanów – 24 g w 100 g, prawie nie dostarcza białka oraz tłuszczu. Jest źródłem błonnika pokarmowego (2 g/100 g).
Dzięki obecności lignanów i gum pobudza ruchy perystaltyczne jelit i reguluje rytm wypróżnień. Dobrym źródłem protein są jadalne pestki dżakfrutów, które zawierają 6,8 procent białka, a także 11,4 procent tłuszczów, co czyni je wartościowym substytutem mięsa w diecie wegetariańskiej.
Same owoce dostarczają znaczących ilości witaminy A, witaminy C, tiaminy (witaminy B1), ryboflawiny (witaminy B2) i niacyny, a także składników mineralnych: wapnia, żelaza, manganu, magnezu, potasu i cynku. Jackfruit jest jednym z nielicznych owoców, który zawiera więcej potasu niż banany.
Smak dżakfrutów porównywany jest do połączenia banana z ananasem.
Dzięki temu pomaga utrzymywać równowagę elektrolitową w organizmie i zapobiega zatrzymywaniu płynów w przestrzeniach międzykomórkowych, a także redukuje wpływ stresu i zmęczenia psychicznego.
Dżakfruty są też źródłem flawonoidów i innych związków polifenolowych o charakterze antyoksydantów, tanin, steroli i karotenoidów. Dzięki bogatemu składowi jackfruit wykazuje działanie przeciwbakteryjne, obniżające ciśnienie krwi, przeciwnowotworowe i przeciwstarzeniowe.
Jackfruit - wartości odżywcze i kalorie (w 100 g)
|
Kalorie |
94 kcal |
|
Woda |
73,2 g |
|
24 g |
|
|
Błonnik |
1,6 g |
|
Białko |
1,5 g |
|
Tłuszcz |
0,3 g |
|
Witamina A |
297 IU (6 procent RDA) |
|
6,7 mg (11 procent) |
|
|
Witamina B1 |
0,05 mg (2 procent) |
|
Witamina B2 |
0,1 mg (6 procent) |
|
Niacyna |
0,4 mg (2 procent) |
|
Witamina B6 |
0,1 mg (5 procent) |
|
14 g (3 procent) |
|
|
Wapń |
34 mg (3 procent) |
|
Żelazo |
0,6 mg (3 procent) |
|
Magnez |
37 mg (9 procent) |
|
Fosfor |
36 mg (4 procent) |
|
Potas |
303 mg (9 procent) |
|
Sód |
3 mg (0 procent) |
|
Cynk |
0,4 mg (3 procent) |
|
Miedź |
0,2 mg (9 procent) |
|
Selen |
0,6 μg (1 procent) |
|
Mangan |
0,2 mg (10 procent) |
Niedojrzałe jackfruity zawierają inhibitory trypsyny – związki antyodżywcze, które mogą powodować trudności w trawieniu, wywoływać bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunkę. Obróbka termiczna unieczynnia te enzymy. Przy spożywaniu jackfruitów powinny uważać osoby uczulone na pyłki brzozy, ponieważ owoc może wywołać u nich reakcję alergiczną.
Jackfruit: właściwości lecznicze
Jackfruit budzi zainteresowanie środowiska naukowego ze względu na bogaty skład bioaktywnych fitozwiązków, który odpowiada za jego potencjał prozdrowotny. Część z przypisywanych mu walorów zdrowotnych wymaga dokładniejszych badań, jednak spożywanie jackfruitów z pewnością może przynieść korzyści dla zdrowia. Owoc drzewa bochenkowego:
-
reguluje poziom glukozy we krwi
Jedną z przyczyn zbyt wysokiego poziomu cukru w osoczu może być niedobór manganu, którego jackfruit jest bardzo dobrym źródłem. Wstępne badania naukowe pokazują, że przyjmowanie ekstraktu z dżakfruta przed posiłkami zmniejsza poposiłkowy wzrost poziomu cukru we krwi u osób chorujących na cukrzycę. Ekstrakty z jackfruita są stosowane w Indiach i Sri Lance do leczenia cukrzycy i stanów przedcukrzycowych.
-
wspomaga pracę układu krążenia
Wysoka zawartość potasu w dżakfrutach wpływa na regulację ciśnienia krwi i wspiera funkcjonowanie serca. Odpowiednia dawka witaminy B6 i kwasu foliowego zawarta w owocach może zmniejszać ryzyko zawału serca poprzez wpływ na obniżenie poziomu homocysteiny – aminokwasu toksycznego dla organizmu, stanowiącego czynnik ryzyka miażdżycy.
-
wspomaga trawienie i zapobiega zaparciom
Szczególnie cenne w tym aspekcie są pestki dżakfruta, ale sam owoc też jest dobrym źródłem błonnika. Śluzy i lignany zawarte w nim wspomagają ruchy perystaltyczne i regulują rytm wypróżnień.
-
może chronić przed osteoporozą
Jackfruit jest źródłem pierwiastków istotnych dla mocnych kości – wapnia i magnezu. Ponadto zawarty w nim potas zapobiega wydalaniu wapnia z moczem.
-
może wykazywać działanie przeciwnowotworowe
Jackfruit jest źródłem licznych związków polifenolowych i innych przeciwutleniaczy, które neutralizują wolne rodniki, a tym samym chronią przed wieloma chorobami, m.in. nowotworowymi. Brakuje badań wykazujących ściśle wpływ dżakfruta na leczenie konkretnego nowotworu, jednak zawarte w nim składniki antyoksydacyjne są znane z takiego działania.
-
może wspomagać zapobieganie anemii
W owocach jackfruita znajduje się żelazo, którego niedobór powoduje anemię, a także witamina C, umożliwiająca wchłanianie żelaza.
-
wpływa pozytywnie na odporność
Owoce wzmacniają odporność dzięki obecności witaminy C, magnezu i żelaza.
Jackfruit: zastosowanie w kuchni
Nasiona jackfruita piecze się jak kasztany, które też przypominają w smaku.
Jackfruit jest jedzony na surowo i gotowany, suszony, kandyzowany, używany do pieczenia, przygotowywania m.in. dżemów, soków, galaretek, deserów, chipsów. Do jedzenia na surowo nadają się tylko mocno dojrzałe dżakfruty. W przeciwnym wypadku należy je gotować przed spożyciem. Dojrzałych owoców używa się głównie do deserów. Często podaje się je w towarzystwie orzecha kokosowego. Ale po ugotowaniu są też wykorzystywane jako dodatek do głównego dania z rybą lub mięsem i ryżem lub zupy. Niedojrzałe dżakfruty suszy się i mieli na proszek, który jest używany jako przyprawa lub zagęstnik do zup i sosów.
Jak jeść jackfruity?
-
w pojedynczych cząstkach na surowo lub w sałatce owocowej;
-
jako składnik popularnego w Indiach koktajlu złożonego z banana, wiórków kokosowych i miodu;
-
niedojrzały jest traktowany w Indiach i Indonezji jako warzywo i dodawany do dań obiadowych;
-
pestki prażone lub pieczone są zdrową przekąską, dobrą po treningu;
-
pestki można wykorzystać jako zamiennik strączków, np. w curry.
Jackfruit jako wegański substytut mięsa
Dżakfrut zdobywa popularność jako zamiennik mięsa. Niedojrzały owoc poddany obróbce termicznej oraz odpowiednio przyprawiony, smakiem i wyglądem przypomina mięso. Z tego powodu jest coraz chętniej wykorzystywany przez lokale podające np. wegańskie burgery.
Produkuje się z niego także różnego rodzaju kiełbaski i podaje jak sztukę mięsa w sosie. Kotlety z jackfruita są chętnie wybierane przez osoby, które z różnych przyczyn nie chcą lub nie mogą jeść mięsa, a nie potrafią zrezygnować z jego smaku. Trzeba pamiętać, że miąższ dżakfruta prawie nie zawiera białka, dlatego nie może być traktowany jako jego źródło w diecie wegetariańskiej i wegańskiej.
Gdzie kupić jackfruit w Polsce?
Świeże owoce można kupić bez problemu w USA. W Polsce mamy do wyboru jedynie dżakfruty w puszce (najczęściej w cukrowej zalewie) i suszone dostępne w sklepach internetowych. Jeśli mamy możliwość kupić świeżego jacfruita, trzeba zwracać uwagę na jego kolor. Niedojrzały jest zielony, a dojrzały szybko żółknie i brązowieje.
Wydziela też intensywny zapach, ugina się pod naciskiem kciuka, a kolce na skórce miękną i tracą ostrość. Jackfruit można kroić jak arbuzy, ale lepiej obrać go ze skóry i po kolei zdejmować błony i wyciągać ze środka pestkę.
Ze względu na duży rozmiar świeże owoce są zwykle sprzedawane w kawałkach. Po zakupieniu większej ilości można je przechowywać przez 3-10 dni w lodówce i przez około 2 miesiące w zamrażarce.
Źródła:
-
Vazhacharickal P.J i in., Chemistry and medicinal properties of jackfruit (Artocarpus heterophyllus): a review on current status of knowledge,International Journal of Innovative Research and Review, 2015, 3(2), 83-95
-
Jackfruit, raw Nutrition Facts & Calories, http://nutritiondata.self.com/facts/fruits-and-fruit-juices/1930/2
-
http://www.botanical-online.com/english/jackfruit-medicinal_properties.htm
-
http://www.botanical-online.com/english/Jackfruit-characteristics.htm
-
http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-1487-jackfruit.aspx?activeingredientid=1487&activeingredientname=jackfruit
-
https://draxe.com/jackfruit/
