ROZWÓJ MOWY u niemowląt - naukę mówienia można zacząć już od pierwszego miesiąca życia
Od pierwszych chwil niemowlę intensywnie się uczy. Już wtedy możesz zrobić wiele, by ułatwić mu wypowiedzenie pierwszych słów. Prawidłowy rozwój mowy dziecka to ważny etap kształtowania i rozwoju jego osobowości. Dzięki umiejętności mówienia potrafimy opisać świat, porozumiewać się z otoczeniem, wyrażać swoje uczucia. Dlatego tak ważne jest, by od pierwszych dni dużo mówić do dziecka, ćwiczyć jego słuch i aparat mowy.
Pamiętaj, że ucho twojej pociechy pracuje po narodzeniu pełną parą. Ono trenuje jeszcze u mamy w brzuchu, kiedy to ok. 5 miesiąca ciąży zaczyna reagować na dźwięki, a nawet identyfikuje głos mamy. Trening ten trzeba kontynuować, mówiąc do maluszka, bo od początku prawidłowo usłyszane przez dziecko dźwięki nigdy nie zostaną wadliwie opanowane w późniejszym rozwoju mowy!
Pierwsza faza rozwoju mowy
Pierwsza faza rozwoju mowy to okres od 1. do 6. miesiąca życia. Pierwszym komunikatem między mamą a dzieckiem jest jego krzyk i płacz. Już w tych nieartykułowanych dźwiękach słyszysz, jak brzmią samogłoski a, u, e. W 2.–3. miesiącu życia dziecko wydaje już bardziej wyraziste dźwięki zwane głużeniem. Przybierają akustyczną postać głoski g,g,g,g, agg, uuu, eee.Uwaga: przez etap głużenia przechodzą wszystkie dzieci, nawet niesłyszące. Dlatego jeśli dziecko milknie po 3. miesiącu życia, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem audiologiem, który sprawdzi słuch malucha. Sama w warunkach domowych możesz sprawdzić, czy dziecko odwraca główkę w kierunku dźwięku.
Ćwiczenia dla najmłodszych
Usprawniające wargi
- Uderzanie palcem o wargi z jednoczesnym wydawaniem dźwięku „bu, bu”; ćwiczenie demonstruj dziecku od 2. miesiąca życia.
- Ruchy warg z odgłosem cichym: „prr, prr” i głośnym: „brr, brr”; ćwiczenie demonstruj i wykonuj z dzieckiem od 8. miesiąca życia.
- Chwytanie przez dziecko warg zębami – dolnej i górnej: ćwiczenie demonstruj i wykonuj z dzieckiem między 7. a 12. miesiącem życia.
- Energiczne zaciskanie i otwieranie warg z równoczesnym wymawianiem głoski „mmm”; ćwiczcie razem między 4. a 5. miesiącem.
Usprawniające mięśnie policzków
- Masowanie policzków przez mamę w czasie zabiegów pielęgnacyjnych. Masuj równocześnie oba policzki, od nosa w kierunku oczu, głaszcząc buzię z nieco silniejszym przyciśnięciem w okolicy kości policzkowej (masaż możesz wykonywać od 2. miesiąca).
- Nabieranie powietrza do jamy ustnej, zamykanie warg, wydęcie policzków i energiczne uderzenie w nie piąstkami (tak, by powstał dźwięk: „pu, pu, pu”); wydychacie powietrze porcjami. Ćwiczenie demonstruj i wykonuj z dzieckiem w 4.–36. miesiącu życia.
Usprawniające żuchwę
- Gryzienie twardych, gładkich zabawek – gryzaczków.
- Stukanie ząbkami, gdy się pojawią.
- Nauka przesuwania ząbków w bok, bez odrywania żuchwy od szczękiĆwiczenia wykonujcie między 3. a 36. miesiącem życia.
Ćwiczenia oddechowe
- Zabawy z dmuchaniem lekkich zabawek powieszonych na nitce w bliskiej odległości.
- Zdmuchiwanie świeczki na torcie urodzinowym.
- Dmuchanie piłeczki pingpongowej, piórek po powierzchni.Ćwiczenia te wykonujcie od 8. do 36. miesiąca życia.
Usprawniające język
- Mlaskanie wargami i językiem.
- Wysuwanie języka na zewnątrz i dotykanie nim brody, policzków i górnej wargi; ćwiczenia demonstruj od 3. miesiąca życia.
Rozwijanie mowy poprzez zabawę
W okresie głużenia baw się z dzieckiem, naśladując je i rozwijając jego mowę dźwiękami, które na razie są nieartykułowane. Starsze niemowlę potrafi już nucić sobie z mamą do snu: a,a,a, e,e,e. Taka zabawa samogłoskami umożliwia dziecku bezpośrednią obserwację ruchu warg i mimiki twarzy matki. Czasem podczas takiej „rozmowy” dziecko próbuje wkładać rączkę do buzi mamy – to dlatego, że chce dokładniej poznać za pomocą dotyku wydawane przez nią dźwięki. Oczywiście należy umożliwić to dziecku, gdyż odbiera ono dźwięk nie tylko za pomocą słuchu, ale także dzięki przewodnictwu kostnemu. Silnie unerwione paluszki rąk poprzez dotyk właściwie odczytają nawet najtrudniejsze dźwięki i poprawnie zarejestrują je w korze mózgowej.
Łatwe początki
Warto pamiętać o zasadzie stopniowania trudności. Najpierw ćwicz dźwięk w formie pojedynczej samogłoski i spółgłoski, potem sylabę i wyrazy jedno-, dwu- i trzysylabowe. Ćwiczenia w początkowym okresie (2.–3. miesiąc życia) powinny być wykonywane szeptem. Potem możesz przejść do nucenia półgłosem.
Gaworzenie - kolejny etap rozwoju mowy
Na początku 5. miesiąca życia maluch zaczyna gaworzyć. Świadomie próbuje wymawiać długie ciągi sylab: „ma-ma-ma”, „ba-ba-ba”, „da-da-da”. Łatwiej się tego nauczy, gdy będzie mógł naśladować, jak robi to mama. Pod koniec 5. miesiąca życia potrafi powiedzieć mama z akcentem na pierwszej sylabie. Około 8. miesiąca życia malec zaczyna koncentrować się na rozwoju ruchowym: siada, przewraca się na boki, chwytając się rękami, staje na nóżki, zaczyna raczkować. W tym okresie kończy się ważny etap w jego rozwoju, który był przeznaczony na usprawnianie narządów mowy. Teraz już znacznie rzadziej maluch będzie leżał, spoglądając na twarz rodzica. Dlatego jak najczęściej (np. podczas rutynowych zabiegów pielęgnacyjnych) powinnaś ćwiczyć jego aparat mowy. Około 1. roku życia, gdy dziecko zaczyna chodzić, w jego słowniku znajduje się ok. 30 słów. Używa też sprawnie wyrazów dźwiękonaśladowczych, naśladując odgłosy np. zwierząt. Na każdym etapie nauki ważne jest, by dużo mówić do malca.
miesięcznik "M jak mama"
Porady eksperta
