BIEGUNKA: 9 pytań o biegunkę u dziecka

Dziecko popłakuje, a w pieluszce ma kolejną wodnistą kupkę? Biegunka u niemowląt może mieć bardzo różne przyczyny - zła dieta, mukowiscydoza, nadchodząca infekcja, wirus czy alergia. Co powinnaś wiedzieć o biegunce u dziecka?

Spis treści

1. 1. Po czym poznać, że dziecko ma biegunkę?
2. 2. Jakie są przyczyny biegunki?
3. 3. Jak można zapobiec biegunce?
4. 4. Czy biegunka może mieć różny przebieg?
5. 5. Czy biegunka jest groźna dla niemowlaka?
6. 6. Co podczas biegunki musisz zmienić w diecie dziecka?
7. 7. Jak powinnaś pielęgnować skórę pod pieluszką?
8. 8. Czym należy poić wtedy maluszka?
9. 9. Czy są preparaty, które mogą skrócić biegunkę?

1. Po czym poznać, że dziecko ma biegunkę?

O biegunce u dzieci karmionych butelką mówimy wówczas, kiedy niemowlę oddaje częściej niż zwykle kilka lub kilkanaście płynnych bądź półpłynnych stolców, w których znajduje się patologiczna zawartość, np. niestrawione resztki pokarmu, krew, śluz bądź ropa.

U dzieci karmionych piersią mamy do czynienia z biegunką, kiedy maluch robi wyraźnie więcej stolców niż zazwyczaj. Mogą być one wodniste, pieniste, o innym zapachu niż dotychczas, czasem podbarwione krwią lub z domieszką śluzu. Biegunce u dziecka może towarzyszyć gorączka, wymioty, bóle brzucha, brak apetytu, złe samopoczucie.

2. Jakie są przyczyny biegunki?

Bardzo różne, do najczęstszych należą:

• wirusy (blisko połowę zakażeń powodują rotawirusy) oraz bakterie (np. gronkowce, pałeczki Salmonella lub E. coli), a także pasożyty, w tym robaki, np. lamblie, owsiki, glista ludzka
• nieświeży pokarm
• alergia na składnik diety lub nietolerancja np. mleka krowiego, laktozy, glutenu (białka znajdującego się w niektórych zbożach, np. w pszenicy lub owsie)
• błędy dietetyczne (np. podanie niemowlęciu wzdymających warzyw)
• ząbkowanie
• antybiotyki (eliminują one z przewodu pokarmowego malca tzw. dobre bakterie, zaburzając w ten sposób równowagę mikrobiologiczną w jelitach)
• mukowiscydoza (rzadka choroba dziedziczna)
• nieprawidłowe wykształcenie jelita grubego
• biegunka może być również objawem nadchodzącej infekcji.

3. Jak można zapobiec biegunce?

By nie dopuścić do biegunki, trzeba przestrzegać bezpiecznego przechowywania jedzenia (lodówka, zamknięte pojemniki), starannego przygotowywania posiłków orazpodstawowych zasad higieny (myć ręce przed każdym kontaktem z dzieckiem, zwłaszcza przed karmieniem bądź przygotowaniem mieszanki, myć butelki i naczynia w gorącej wodzie z dodatkiem detergentu), dokładnie sprawdzać świeżość podawanych maluchowi potraw, nie dopuszczać do kontaktu z osobami chorymi.Jeśli malec musiał brać antybiotyki, można mu podawać preparat osłonowy, np. Lakcid, Lacidofil, Trilac, który przywraca właściwy skład mikroflory bakteryjnej jelit. Malucha do 6. miesiąca życia można zaszczepić przeciwko biegunce wywoływanej przez rotawirusy (szczepionka jest na receptę).

4. Czy biegunka może mieć różny przebieg?

Tak, biegunka może być:

• łagodna – przypomina raczej niestrawność; dziecko czuje się dobrze, nie ma gorączki, nie wymiotuje, oddaje kilka pienistych, luźnych stolców;
• średnio ciężka – maluch płacze, w ciągu doby robi od kilku do kilkunastu wodnistych kupek, może mieć gorączkę i wymiotować;
• ciężka – dziecko wymiotuje, nie chce pić, robi kilkanaście luźnych kupek z dużą ilością śluzu i gazów, ma wysoką temperaturę i objawy odwodnienia;
• toksyczna – maluch oddaje w ciągu doby bardzo dużo stolców z domieszką krwi lub śluzu, ma wysoką gorączkę, wymiotuje, jest odwodniony;
• przewlekła – utrzymuje się dłużej niż przez 10–14 dni, dziecko oddaje kilka wodnistych stolców dziennie, często bezpośrednio po jedzeniu, zwykle ma słaby apetyt, wzdęcie brzuszka, dużo gazów.

5. Czy biegunka jest groźna dla niemowlaka?

Tak, bo częste oddawanie stolców, tym bardziej jeśli towarzyszą temu wymioty, sprawia, że malec traci więcej płynów niż wypija. Organizm ma coraz mniej wody i elektrolitów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Objawy odwodnienia to zapadnięte ciemiączko i oczodoły, płacz bez łez, ciemny mocz, a następnie jego brak, brak śliny, suche usta i język, blada, chłodna i mało elastyczna w dotyku skóra. Jeśli zauważysz u malca objawy odwodnienia, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Ciężkie odwodnienie zagraża życiu. Każdego niemowlaka z biegunką powinien obejrzeć lekarz (i każde dziecko poniżej 2 lat z ostrą biegunką). On zaleca dalsze postępowanie. Jeśli biegunka jest ciężka lub toksyczna, dziecko musi jak najszybciej znaleźć się w szpitalu. Tam zostanie mu podana kroplówka nawadniająca, która zapewni jego organizmowi odpowiednią ilość wody i elektrolitów.

6. Co podczas biegunki musisz zmienić w diecie dziecka?

Jeśli karmisz mieszanką, po konsultacji z lekarzem zmień preparat na bezmleczny. Podczas biegunki nie należy natomiast przerywać karmienia piersią. Starszemu niemowlęciu możesz podawać zupę jarzynową z chudym mięsem, papkę z ugotowanej marchwi i ziemniaków, zmiksowaną z łyżką mięsa z kurczaka lub cielęciny, albo kleik ryżowy na wodzie. Nie podawaj natomiast cukru pod żadną postacią, surowych owoców, nabiału ani jajek.

7. Jak powinnaś pielęgnować skórę pod pieluszką?

Podczas biegunki łatwo o odparzenia – stolec ma wtedy kwaśny odczyn, przez co szybciej niż zwykle podrażnia skórę. Dlatego często sprawdzaj, nawet co pół godziny, czy w pieluszce nie pojawiła się kolejna kupa. Podczas przewijania pupę malca dokładnie umyj, najlepiej ciepłą, przegotowaną wodą, bądź wilgotnymi chusteczkami, zwracając uwagę, by resztki kału nie zostały w fałdach skóry. Potem dokładnie ją osusz i natłuść maścią bądź kremem zapobiegającym odparzeniom. Jeśli mimo to odparzenie zmieni się w bolesne dla dziecka pieluszkowe zapalenie skóry (robi się ona wtedy mocno zaczerwieniona, ma drobne wypryski), niezbędna będzie pomoc lekarza. Pediatra przepisze dziecku maść z antybiotykiem. Jest on konieczny, by zapobiec zakażeniu. Podrażniona skóra ma przecież cały czas kontakt z bakteriami znajdującymi się w moczu i kale.

8. Czym należy poić wtedy maluszka?

W pierwszych czterech godzinach biegunki trzeba poić dziecko płynem nawadniającym (np. Gastrolit). Malec powinien dużo pić – może to być twoje mleko, a jeśli nie karmisz, przegotowana woda mineralna, herbatka rumiankowa lub koperkowa (niesłodzona!). Nie wolno podawać mu zwykłej herbaty. Niewskazane są też soki, bo cukier wzmaga fermentację w jelitach. Gdy malec wymiotuje, dawaj mu pić często, ale w małych porcjach. Zapisuj, ile wypił i ile oddał stolców, by lekarz mógł ustalić wskazania do ewentualnej kroplówki.

9. Czy są preparaty, które mogą skrócić biegunkę?

Tak, ale niemowlętom wolno je podawać tylko po konsultacji z pediatrą. Skuteczne są probiotyki, które skracają biegunkę i łagodzą wymioty, oraz preparaty zawierające sole mineralne, zapobiegające utracie elektrolitów.Jeśli lekarz stwierdzi, że biegunkę wywołały bakterie, zaleci antybiotyk lub sulfonamid. Gdy natomiast przyczyną są pasożyty, przepisze leki przeciwpasożytnicze.

miesięcznik "M jak mama"

Katarzyna Hubicz

Konsultacja: dr Paweł Grzesiowski, specjalista pediatra, kierownik Zakładu Profilaktyki Zakażeń, Narodowy Instytut Leków