3. miesiąc ciąży: płód zaczyna się poruszać
Wraz z końcem pierwszego trymestru ciąży narządy płodu są już ukształtowane. Płód umie już wykonywać wiele ruchów, a nawet - choć nie ma jeszcze uszu - słyszy już pierwsze dźwięki! Opisujemy, jak rozwija się płód w trzecim miesiącu ciąży.
Na początku 3. miesiąca życia płodowego płód mierzy 5–6 cm (od ciemienia do końca tułowia) i waży ok. 8 g. Najważniejsze narządy wewnętrzne, takie jak serce, nerki, wątroba, jelita, mózg są już ukształtowane i funkcjonują. Przez resztę ciąży będą się po prostu powiększały i dojrzewały. W 10. tygodniu od zapłodnienia (czyli 12. tygodniu ciąży) zaczyna produkować hormony przysadka mózgowa – gruczoł niezwykle ważny dla wzrastania i funkcjonowania ludzkiego organizmu. Nieustanne zmiany zachodzą w budowie zewnętrznej płodu. Palce dłoni i stóp, dotąd połączone błoną, oddzielają się od siebie. Wyrastają na nich paznokcie. Na główce pojawiają się pierwsze, delikatne niczym meszek włoski. Oczy przesuwają się ku nosowi, dzięki czemu twarz coraz bardziej przypomina ludzką. Pod zrośniętymi powiekami zaczynają rozwijać się tęczówki. Wykształcone są obie wargi, które otwierają się i zamykają.
Przebieg ciąży: w trzecim miesiącu jeszcze nie można rozpoznać płci płodu
W 10. tygodniu genitalia płodu zaczynają przybierać postać charakterystyczną dla danej płci, ale trzeba dysponować bardzo czułą aparaturą, aby wykryć różnice tak wcześnie – w tym okresie narządy męskie i żeńskie są jeszcze bardzo podobne. Srom przypomina członek – jest mocno wypukły i ma zaokrąglony czubek, który nieco się wydłuży, tworząc łechtaczkę. Dostrzeżenie płci podczas badania USG będzie możliwe najwcześniej po upływie 13. tygodnia życia płodowego.
Jak teraz wygląda
Pod koniec 3. miesiąca ciąży płód mierzy 8–9 cm (długość ciemieniowo-siedzeniowa), a waży 25 g. Skórę ma wciąż przezroczystą, widać przez nią narządy wewnętrzne. Na skórze pojawił się delikatny meszek. Powieki malca są jeszcze zrośnięte, za to coraz sprawniej porusza on kończynami, może też podnosić głowę i obracać ją na boki. Ma wykształcone zewnętrzne narządy płciowe.
Przebieg ciąży: kształtują się kości i mięśnie
Chrząstka, z której zbudowany był dotąd kościec dziecka, stopniowo zmienia się w kość, co sprawia, że szkielet staje się twardszy i mocniejszy. Rozwijają się również mięśnie i połączenia nerwowe. Dzięki temu 12-tygodniowy maluszek wykonuje już wiele ruchów i naprawdę sporo potrafi. Może poruszać rękami i nóżkami (nieco słabiej), zginać i prostować palce dłoni, ziewać, ssać swój kciuk, a nawet połykać płyn owodniowy!
Czkawkę – choć może trudno uznać ją za umiejętność – czasami mają już płody 8-tygodniowe. Malec może nawet robić miny: potrafi marszczyć czoło, a także... uśmiechać się, choć są to jeszcze oczywiście ruchy zupełnie nieświadome. Pod koniec 11. tygodnia szyja – dotąd zbyt słaba, by podźwignąć dużą i ciężką głowę – zaczyna ją podnosić, a wkrótce potem może obracać ją na boki. Trzymiesięczny płód rytmicznie porusza również klatką piersiową – w ten sposób ćwiczy ruchy oddechowe, które będą niezbędne, gdy zacznie oddychać powietrzem. Wszystkie te ruchy wciąż są jednak niewyczuwalne dla mamy, bo macica nie dotyka jeszcze ścian brzucha.
Przebieg ciąży: jak wygląda płód w trzecim miesiącu
Gdy płód ma 12 tygodni, mierzy ok. 9 cm (od ciemienia do końca tułowia) i waży 25 g. To początek II trymestru ciąży. Całe ciało płodu zaczyna pokrywać się wtedy delikatnym meszkiem płodowym (tzw. lanugo). Włoski te, regulujące temperaturę ciała, tworzą na powierzchni skóry wzorek przypominający nieco odciski palców. Mimo meszku, przez skórę malca można jednak dostrzec jego narządy wewnętrzne, gdyż jest ona jeszcze bardzo cienka i przezroczysta. Ruchy maluszka stają się coraz bardziej rytmiczne – może zginać kończyny w nadgarstkach i kolanach, szykując się do kopania, które już niedługo zafunduje mamie.
USG genetyczne
To jedno z najważniejszych obecnie badań, które powinno być wykonane u każdej przyszłej mamy właśnie między 11. a 14. tygodniem ciąży (czyli między 9. a 12. tygodniem od zapłodnienia). Badanie jest nieinwazyjne, całkowicie bezpieczne dla kobiety i dziecka, a pozwala z dużą precyzją określić ryzyko wystąpienia wad genetycznych płodu (zespołu Downa, Edwardsa czy Patau). Pozwala zidentyfikować nawet do 90 proc. przypadków zespołu Downa. Zwykle jest to USG wykonywane drogą przezbrzuszną. Podczas badania lekarz mierzy tzw. przezierność karkową (NT), czyli zbiorniczek płynu na karku płodu, a także długość ciemieniowo-siedzeniową płodu (CRL) oraz ocenia obecność lub brak kości nosowej (NB). Na podstawie tych parametrów oraz wieku ciężarnej można wyliczyć liczbowe ryzyko wystąpienia wad genetycznych. Wynik nieprawidłowy oznacza podwyższone ryzyko – wtedy proponuje się dodatkowe badania, np. amniopunkcję, która wykluczy lub potwierdzi zaburzenia chromosomalne płodu. Badanie jest refundowane, jeśli przyszła mama ma więcej niż 35 lat. W pozostałych przypadkach trzeba za nie zapłacić (ok. 200 zł).
Płód słyszy, choć nie ma uszu
W uchu środkowym rozwija się aparat słuchowy. Ponieważ jednak w mózgu nie ma jeszcze ośrodka słuchu, a i sam narząd słuchu nie jest w pełni wykształcony, płód nie może odbierać dźwięków w ten sposób. Ale mimo to naukowcy twierdzą, że słyszy już w 12.–13. tygodniu życia płodowego. Jak? Płyn owodniowy, który otacza malca, przewodzi fale dźwiękowe, więc dziecko odbiera drgania bezpośrednio przez skórę. Początkowo „słyszy” tylko wibracje, później odbiera pojedyncze dźwięki. W tym czasie są już także ukształtowane struny głosowe i dziecko jest zdolne do płaczu na długo przed narodzeniem.
Porady eksperta
